Witajcie! Przygotowujemy się do sprawdzianu z geografii rozszerzonej "Obraz Ziemi". Bez obaw, damy radę! Skupmy się na najważniejszych zagadnieniach.
Kształt i rozmiar Ziemi
Geoida to model kształtu Ziemi. Nie jest idealną kulą. Pamiętajcie o tym!
Ziemia jest spłaszczona na biegunach. To ważny fakt.
Sfera jest matematycznym przybliżeniem kształtu Ziemi. Używana w obliczeniach.
Elipsoida to bardziej precyzyjne przybliżenie. Uwzględnia spłaszczenie.
Wymiary Ziemi
Promień równikowy wynosi około 6378 km. Zapamiętajcie ten rząd wielkości.
Promień biegunowy jest krótszy. Około 6357 km. Różnica jest istotna.
Obwód Ziemi na równiku to około 40 075 km. Imponująca liczba!
Powierzchnia Ziemi to około 510 mln km². Dużo miejsca do zwiedzania!
Układ współrzędnych geograficznych
Szerokość geograficzna (φ) określa położenie na północ lub południe od równika. Mierzona w stopniach.
Równik ma 0° szerokości. Bieguny mają 90° N i 90° S.
Długość geograficzna (λ) określa położenie na wschód lub zachód od południka zerowego. Też mierzona w stopniach.
Południk zerowy przechodzi przez Greenwich. Ważne miejsce!
Długość geograficzna waha się od 0° do 180° E i 180° W.
Wyznaczanie położenia
Do określania położenia używamy szerokości i długości. Para liczb. Na przykład: Warszawa to około 52°N, 21°E.
GPS (Global Positioning System) wykorzystuje satelity do precyzyjnego określania położenia. Bardzo przydatne!
Ruchy Ziemi
Ruch obrotowy Ziemi trwa około 24 godziny. Powoduje dzień i noc.
Kierunek obrotu to z zachodu na wschód. Dzięki temu Słońce wschodzi na wschodzie.
Prędkość liniowa na równiku jest największa. Około 1670 km/h.
Dowody na ruch obrotowy to m.in. efekt Coriolisa. Wpływa na kierunek wiatrów i prądów morskich.
Ruch obiegowy Ziemi wokół Słońca trwa około 365 dni i 6 godzin. Powoduje pory roku.
Kształt orbity to elipsa. Nie jest idealnym kołem.
Peryhelium to punkt orbity najbliższy Słońcu. Aphelium to punkt najdalszy.
Oś ziemska jest nachylona pod kątem około 23,5° do płaszczyzny orbity. To kluczowe dla powstawania pór roku.
Pory roku
Równonoc wiosenna i równonoc jesienna to dni, gdy dzień i noc trwają tyle samo.
Przesilenie letnie to najdłuższy dzień w roku. Przesilenie zimowe to najkrótszy.
Kąt padania promieni słonecznych zmienia się w ciągu roku. Im większy kąt, tym cieplej.
Następstwa ruchów Ziemi
Strefy oświetleniowe to obszary Ziemi o różnym kącie padania promieni słonecznych. Mają wpływ na klimat.
Strefy czasowe to obszary o umownie przyjętym czasie. Wynikają z ruchu obrotowego.
Czas słoneczny to czas lokalny, zależny od położenia Słońca.
Czas strefowy jest ujednolicony w danej strefie. Ułatwia komunikację.
Linia zmiany daty to umowna granica, gdzie zmienia się data. Przebiega przez Ocean Spokojny.
Efekt Coriolisa
Efekt Coriolisa powoduje odchylenie ciał poruszających się na Ziemi. Ważne dla meteorologii i oceanografii.
Na półkuli północnej odchylenie jest w prawo. Na półkuli południowej – w lewo.
Mapy
Mapa to pomniejszony obraz powierzchni Ziemi. Przedstawiony na płaszczyźnie.
Skala mapy określa stopień pomniejszenia. Na przykład 1:100 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 1 km w terenie.
Rodzaje skal to m.in. skala liczbowa, mianowana i liniowa.
Elementy mapy to m.in. treść, legenda, siatka kartograficzna, tytuł.
Projekcje kartograficzne
Projekcja kartograficzna to sposób przeniesienia powierzchni kuli na płaszczyznę. Zawsze powoduje zniekształcenia.
Rodzaje projekcji to m.in. azymutalna, stożkowa, walcowa. Każda ma inne zalety i wady.
Zniekształcenia mogą dotyczyć powierzchni, kształtu, odległości, kierunku.
Podsumowanie
Pamiętajcie o kształcie i rozmiarze Ziemi. Zwróćcie uwagę na geoidę, elipsoidę i sferę.
Koniecznie powtórzcie układ współrzędnych geograficznych. Szerokość i długość to podstawa.
Ruchy Ziemi to obrót i obieg. Zrozumcie ich następstwa. Dzień i noc, pory roku, strefy czasowe.
Nie zapomnijcie o mapach. Skala, projekcje, zniekształcenia. To ważne zagadnienia.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Was!
