Cześć! Przygotujmy się razem do sprawdzianu z geografii, klasa 7, dział 4. Omówimy kluczowe zagadnienia. Skupimy się na rzeczach, które można sobie łatwo wyobrazić.
Zróżnicowanie klimatyczne Ziemi
Klimat to pogoda w długim okresie czasu. Wyobraź sobie pogodę na przestrzeni 30 lat, a nie jednego dnia.
Czynniki wpływające na klimat
Na klimat wpływa kilka ważnych czynników. Pomyśl o nich jak o składnikach przepisu na pogodę.
Szerokość geograficzna to pierwszy składnik. Im bliżej równika, tym cieplej. Równik dostaje najwięcej słońca. Wyobraź sobie latarkę świecącą prosto na kartkę (równik) i pod kątem (bieguny). Na równiku światło jest bardziej skoncentrowane.
Wysokość nad poziomem morza to kolejny ważny element. Im wyżej, tym zimniej. To jak wchodzenie na górę – im wyżej, tym grubsza kurtka potrzebna. Powietrze staje się rzadsze i trudniej mu zatrzymywać ciepło.
Odległość od morza też ma znaczenie. Morze działa jak ogromny grzejnik i chłodziarka. Latem ochładza, a zimą ogrzewa. Miejsca blisko morza mają łagodniejsze temperatury. Miejsca w głębi lądu mają większe różnice temperatur.
Prądy morskie. Wyobraź sobie rzeki płynące w oceanie. Ciepłe prądy (np. Golfsztrom) ogrzewają miejsca, przez które przepływają. Zimne prądy ochładzają.
Ukształtowanie terenu, czyli góry i doliny. Góry zatrzymują wilgotne powietrze. Powstaje opad po jednej stronie (stok zawietrzny) i sucho po drugiej (stok dowietrzny). Wyobraź sobie chmurę, która nie może przejść przez górę – musi zostawić tam deszcz.
Strefy klimatyczne
Ziemia jest podzielona na strefy klimatyczne. To jak różne "pokoje" z różną pogodą.
Strefa równikowa. Jest gorąco i wilgotno przez cały rok. To jak długa wizyta w saunie. Znajdziesz ją blisko równika.
Strefy zwrotnikowe. Gorące i suche lato, łagodna zima. Pustynie często występują w tych strefach. Wyobraź sobie Afrykę.
Strefy umiarkowane. Cztery pory roku: wiosna, lato, jesień, zima. Polska leży w tej strefie. To jak oglądanie filmu, gdzie cały czas zmienia się sceneria.
Strefy okołobiegunowe. Zimno przez cały rok. Lodowce i wieczna zmarzlina. To jak mieszkanie w lodówce. Wyobraź sobie Antarktydę.
Klimatogramy
Klimatogram to wykres, który pokazuje temperaturę i opady w danym miejscu. Wyobraź sobie, że to taka "pogodowa wizytówka".
Na osi poziomej są miesiące. Na osi pionowej po lewej stronie jest temperatura (w stopniach Celsjusza). Na osi pionowej po prawej stronie są opady (w milimetrach).
Czerwona linia pokazuje temperaturę. Niebieskie słupki pokazują opady.
Patrząc na klimatogram, możesz łatwo określić, jaki klimat panuje w danym miejscu. Wysoka temperatura i wysokie opady to klimat równikowy. Niskie opady i duże różnice temperatur to klimat kontynentalny.
Typy klimatów w Polsce
W Polsce mamy klimat umiarkowany przejściowy. Co to znaczy?
Umiarkowany, czyli mamy cztery pory roku. Przejściowy, czyli klimat zmienia się pod wpływem mas powietrza znad oceanu (wilgotne i chłodne) oraz znad kontynentu (suche i ciepłe). To takie "przeciąganie liny" między wpływami morskim i kontynentalnym.
Polska ma różne regiony. Blisko morza klimat jest bardziej morski (łagodniejsze zimy, chłodniejsze lata). W głębi lądu klimat jest bardziej kontynentalny (mroźne zimy, upalne lata).
Wpływ Bałtyku na klimat Polski
Morze Bałtyckie wpływa na klimat północnej Polski. Latem ochładza, zimą ogrzewa. To jak klimatyzacja naturalna.
Dzięki Bałtykowi zimy na Pomorzu są łagodniejsze, a lata chłodniejsze niż w innych regionach Polski.
Globalne zmiany klimatu
Klimat na Ziemi się zmienia. To nie jest naturalny cykl, tylko efekt działalności człowieka.
Efekt cieplarniany to naturalne zjawisko, dzięki któremu na Ziemi jest ciepło. Gazy cieplarniane (np. dwutlenek węgla) zatrzymują ciepło w atmosferze. To tak jakby Ziemia była przykryta kocem.
Działalność człowieka (spalanie paliw kopalnych, wycinka lasów) powoduje wzrost ilości gazów cieplarnianych w atmosferze. To powoduje wzmocnienie efektu cieplarnianego i ocieplenie klimatu.
Skutki globalnego ocieplenia to m.in. topnienie lodowców, wzrost poziomu morza, ekstremalne zjawiska pogodowe (huragany, powodzie, susze).
Możemy zmniejszyć negatywny wpływ na klimat. Oszczędzaj energię, korzystaj z transportu publicznego, segreguj śmieci, sadź drzewa.
Pamiętaj, że Twoje działania mają znaczenie! Powodzenia na sprawdzianie!
