Zaczynamy naszą podróż po ruchach Ziemi. Przygotuj się na sprawdzian z geografii! Skupimy się na 2 dziale dla 6 klasy.
Ruch Obrotowy Ziemi
Ruch obrotowy Ziemi to obrót naszej planety wokół własnej osi. Oś Ziemi jest linią przechodzącą przez biegun północny i południowy. Wyobraź sobie wirujący bączek – Ziemia robi to samo, tylko znacznie wolniej.
Pełny obrót Ziemi trwa około 24 godzin. Dokładniej, jest to 23 godziny, 56 minut i 4 sekundy. Ten czas nazywamy dobą słoneczną. To właśnie ruch obrotowy Ziemi powoduje występowanie dnia i nocy. Kiedy dana część Ziemi jest zwrócona w stronę Słońca, mamy dzień. Kiedy ta sama część Ziemi jest odwrócona od Słońca, mamy noc.
Wyobraź sobie, że stoisz na Ziemi. W ciągu doby "obracasz się" wraz z planetą. To tak, jakbyś siedział na karuzeli. Karuzela symbolizuje ruch Ziemi. Słońce jest centralnym punktem.
Konsekwencje Ruchu Obrotowego
Ruch obrotowy ma kilka ważnych konsekwencji. Najbardziej oczywistą jest występowanie dnia i nocy. Ale to nie wszystko!
Ruch obrotowy powoduje również pozorne wschody i zachody Słońca. Słońce nie porusza się wokół Ziemi, to Ziemia obraca się wokół własnej osi. Dlatego widzimy, jak Słońce wschodzi na wschodzie i zachodzi na zachodzie. To tylko iluzja spowodowana ruchem naszej planety.
Kolejną konsekwencją jest spłaszczenie Ziemi na biegunach. Ziemia nie jest idealną kulą. Wirujący ruch Ziemi powoduje, że jest ona lekko spłaszczona na biegunach, a wybrzuszona na równiku. To trochę jak ciasto do pizzy, które rozciąga się podczas kręcenia nim.
Ruch obrotowy wpływa też na kierunek wiatrów i prądów morskich. Siła Coriolisa, wynikająca z ruchu obrotowego, powoduje odchylenie wiatrów i prądów morskich na półkuli północnej w prawo, a na półkuli południowej w lewo. Ma to ogromny wpływ na klimat na Ziemi.
Ruch Obiegowy Ziemi
Ruch obiegowy Ziemi to ruch naszej planety wokół Słońca. Ziemia krąży po orbicie eliptycznej. Oznacza to, że odległość między Ziemią a Słońcem nie jest stała. Czasem jesteśmy bliżej, czasem dalej.
Pełny obieg Ziemi wokół Słońca trwa około 365 dni i 6 godzin. Ten czas nazywamy rokiem zwrotnikowym. Ponieważ rok kalendarzowy ma tylko 365 dni, co cztery lata dodajemy jeden dzień (29 lutego). Ten rok nazywamy rokiem przestępnym. Dzięki temu kalendarz jest zsynchronizowany z ruchem Ziemi wokół Słońca.
Wyobraź sobie Ziemię jako samochód okrążający okrągły tor (Słońce). Samochód porusza się po wyznaczonej trasie, a my, siedząc w nim, czujemy ruch. Podobnie jest z Ziemią. My nie czujemy ruchu obiegowego, ale on cały czas trwa.
Konsekwencje Ruchu Obiegowego
Ruch obiegowy Ziemi ma kluczowy wpływ na występowanie pór roku. Pory roku wynikają z nachylenia osi Ziemi względem płaszczyzny orbity (ekliptyki). Oś Ziemi jest nachylona pod kątem 23,5 stopnia. To nachylenie sprawia, że różne części Ziemi otrzymują różną ilość światła słonecznego w ciągu roku.
Kiedy półkula północna jest nachylona w stronę Słońca, mamy tam lato. W tym samym czasie na półkuli południowej jest zima. Kiedy półkula południowa jest nachylona w stronę Słońca, mamy tam lato. Wtedy na półkuli północnej jest zima. Wiosna i jesień występują, gdy obie półkule otrzymują mniej więcej taką samą ilość światła słonecznego.
Pamiętaj, że pory roku nie są spowodowane zmianą odległości Ziemi od Słońca! Odległość Ziemi od Słońca ma niewielki wpływ na temperaturę. Najważniejsze jest nachylenie osi Ziemi.
Dodatkowo, ruch obiegowy i nachylenie osi Ziemi wpływają na długość dnia i nocy. Latem dni są dłuższe, a noce krótsze. Zimą dni są krótsze, a noce dłuższe. Na równiku długość dnia i nocy jest prawie zawsze taka sama.
Podsumowanie
Ruch obrotowy i ruch obiegowy to dwa fundamentalne ruchy Ziemi. Ruch obrotowy powoduje występowanie dnia i nocy oraz spłaszczenie Ziemi na biegunach. Ruch obiegowy, w połączeniu z nachyleniem osi Ziemi, powoduje występowanie pór roku i zmiany w długości dnia i nocy.
Pamiętaj o tych definicjach: doba słoneczna, rok zwrotnikowy, rok przestępny, oś Ziemi, ekliptyka, siła Coriolisa. Zrozumienie tych pojęć pomoże ci dobrze napisać sprawdzian z geografii.
Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętaj, że geografia to fascynująca nauka o naszej planecie. Im więcej wiesz o Ziemi, tym lepiej rozumiesz świat wokół siebie.
