Hej ósmoklasiści! Przygotowujecie się do sprawdzianu z fizyki? Świetnie! Pomogę Wam uporządkować wiedzę.
Dział 1: Ruch i siły
Ruch jednostajny prostoliniowy
Pamiętajcie, ruch jednostajny prostoliniowy to ruch, w którym ciało pokonuje jednakowe odcinki drogi w jednakowych odstępach czasu.
Prędkość jest stała. Oznacza to, że nie przyspiesza ani nie zwalnia.
Wzór na prędkość: v = s/t, gdzie:
- v - prędkość
- s - droga
- t - czas
Zadanie: Samochód przejechał 100 km w 2 godziny. Jaka była jego prędkość?
Rozwiązanie: v = 100 km / 2 h = 50 km/h
Ruch jednostajnie przyspieszony prostoliniowy
Tutaj prędkość się zmienia! Konkretnie, rośnie w sposób jednostajny. Mówimy o przyspieszeniu.
Wzór na przyspieszenie: a = Δv/t, gdzie:
- a - przyspieszenie
- Δv - zmiana prędkości
- t - czas
Zadanie: Rowerzysta zwiększył prędkość z 2 m/s do 6 m/s w czasie 2 sekund. Jakie było jego przyspieszenie?
Rozwiązanie: a = (6 m/s - 2 m/s) / 2 s = 2 m/s²
Siła
Siła to przyczyna zmiany ruchu ciała. Mierzymy ją w niutonach (N).
Pierwsza zasada dynamiki Newtona: Jeżeli na ciało nie działa żadna siła, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym.
Druga zasada dynamiki Newtona: Przyspieszenie ciała jest wprost proporcjonalne do działającej siły i odwrotnie proporcjonalne do masy ciała. Wzór: F = ma, gdzie:
- F - siła
- m - masa
- a - przyspieszenie
Trzecia zasada dynamiki Newtona: Jeżeli jedno ciało działa na drugie ciało siłą, to drugie ciało działa na pierwsze ciało siłą o takiej samej wartości, ale przeciwnym zwrocie.
Zadanie: Na ciało o masie 2 kg działa siła 10 N. Jakie jest przyspieszenie tego ciała?
Rozwiązanie: a = F/m = 10 N / 2 kg = 5 m/s²
Dział 2: Energia
Rodzaje energii
Pamiętajcie o różnych rodzajach energii:
- Energia kinetyczna: Energia związana z ruchem. Wzór: Ek = (mv²)/2
- Energia potencjalna grawitacji: Energia związana z położeniem na wysokości. Wzór: Ep = mgh
gdzie:
- m - masa
- v - prędkość
- g - przyspieszenie ziemskie (ok. 9.81 m/s²)
- h - wysokość
Zadanie: Oblicz energię kinetyczną piłki o masie 0.5 kg poruszającej się z prędkością 4 m/s.
Rozwiązanie: Ek = (0.5 kg * (4 m/s)²) / 2 = 4 J (dżule)
Zadanie: Oblicz energię potencjalną klocka o masie 0.2 kg znajdującego się na wysokości 1.5 m.
Rozwiązanie: Ep = 0.2 kg * 9.81 m/s² * 1.5 m = 2.943 J
Zasada zachowania energii
Energia nie ginie, tylko przekształca się z jednej formy w drugą. Sumaryczna energia w układzie zamkniętym pozostaje stała.
Na przykład, spadający przedmiot zamienia energię potencjalną na energię kinetyczną.
Dział 3: Ciepło
Temperatura i ciepło
Temperatura to miara średniej energii kinetycznej cząsteczek. Mierzymy ją w stopniach Celsjusza (°C) lub Kelwinach (K).
Ciepło to energia przekazywana między ciałami o różnej temperaturze. Mierzymy je w dżulach (J).
Ciepło właściwe
Ciepło właściwe to ilość ciepła potrzebna do podniesienia temperatury 1 kg substancji o 1 stopień Celsjusza (lub Kelwina). Oznaczenie: c.
Wzór na ilość ciepła: Q = mcΔT, gdzie:
- Q - ciepło
- m - masa
- c - ciepło właściwe
- ΔT - zmiana temperatury
Zadanie: Ile ciepła potrzeba, aby podgrzać 2 kg wody o 10°C? Ciepło właściwe wody wynosi 4200 J/(kg·°C).
Rozwiązanie: Q = 2 kg * 4200 J/(kg·°C) * 10°C = 84000 J
Dział 4: Fale
Rodzaje fal
Mamy dwa główne rodzaje fal:
- Fale poprzeczne: Drgania odbywają się prostopadle do kierunku rozchodzenia się fali (np. fala na wodzie).
- Fale podłużne: Drgania odbywają się wzdłuż kierunku rozchodzenia się fali (np. dźwięk).
Cechy fal
- Długość fali (λ): Odległość między dwoma sąsiednimi punktami fali w tej samej fazie (np. między dwoma wierzchołkami).
- Częstotliwość (f): Liczba drgań na sekundę. Mierzona w hercach (Hz).
- Prędkość fali (v): Prędkość, z jaką fala się rozchodzi.
Wzór: v = λf
Zadanie: Oblicz prędkość fali o długości 2 m i częstotliwości 5 Hz.
Rozwiązanie: v = 2 m * 5 Hz = 10 m/s
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia. Pamiętajcie o wzorach i definicjach. Powodzenia na sprawdzianie!
- Ruch: Rozróżniaj ruch jednostajny i przyspieszony. Znaj wzory na prędkość i przyspieszenie.
- Siły: Pamiętaj o zasadach dynamiki Newtona i wzorze F = ma.
- Energia: Zdefiniuj energię kinetyczną i potencjalną. Pamiętaj o zasadzie zachowania energii.
- Ciepło: Zrozum różnicę między temperaturą a ciepłem. Oblicz ilość ciepła potrzebną do zmiany temperatury.
- Fale: Rozróżniaj fale poprzeczne i podłużne. Zdefiniuj długość fali, częstotliwość i prędkość fali.
