Zacznijmy od podstaw. Powietrze, którym oddychamy, to mieszanina różnych gazów. Składa się głównie z azotu i tlenu.
Azot (N2) stanowi około 78% objętości powietrza. Jest gazem obojętnym chemicznie. Oznacza to, że niechętnie reaguje z innymi substancjami w normalnych warunkach.
Tlen (O2) to około 21% powietrza. Jest niezbędny do życia dla większości organizmów. Umożliwia proces oddychania i spalania.
Oprócz azotu i tlenu, powietrze zawiera również inne gazy. Są to argon, dwutlenek węgla, neon, hel, metan, para wodna oraz niewielkie ilości innych gazów szlachetnych.
Składniki powietrza – szczegółowo
Azot
Azot, jak wspomnieliśmy, jest gazem obojętnym. Jest wykorzystywany w przemyśle, na przykład do produkcji nawozów sztucznych. Chroni również żywność przed zepsuciem, ponieważ hamuje rozwój bakterii.
Tlen
Tlen jest kluczowy dla naszego życia. Uczestniczy w procesie oddychania, dzięki któremu uzyskujemy energię. Wykorzystuje się go także w medycynie (np. w respiratorach) i w przemyśle (np. w procesach spawania).
Argon
Argon to gaz szlachetny. Oznacza to, że jest bardzo mało reaktywny. Stosowany jest w żarówkach i świetlówkach. Dzieje się tak dlatego, że zapobiega utlenianiu się włókna żarowego.
Dwutlenek węgla
Dwutlenek węgla (CO2) powstaje w procesie spalania i oddychania. Jest również wykorzystywany przez rośliny w procesie fotosyntezy. Nadmierna ilość dwutlenku węgla w atmosferze przyczynia się do efektu cieplarnianego.
Inne składniki
Para wodna występuje w powietrzu w zmiennych ilościach. Jej zawartość zależy od wilgotności powietrza. Gazy szlachetne, takie jak neon i hel, używane są w reklamach świetlnych i balonach.
Zanieczyszczenia powietrza
Niestety, powietrze często bywa zanieczyszczone. Zanieczyszczenia powietrza to substancje, które negatywnie wpływają na jego jakość. Mogą być pochodzenia naturalnego (np. pył wulkaniczny) lub antropogenicznego (związane z działalnością człowieka).
Do głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza należą: transport, przemysł, rolnictwo i ogrzewanie domów. Spalanie paliw kopalnych (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny) jest jednym z największych problemów.
Smog to szczególnie groźny rodzaj zanieczyszczenia powietrza. Powstaje w wyniku połączenia mgły i dymu. Zawiera szkodliwe pyły zawieszone (PM10, PM2.5) oraz gazy, takie jak dwutlenek siarki i tlenki azotu.
Rodzaje zanieczyszczeń
Pyły zawieszone (PM10, PM2.5) to drobne cząsteczki, które unoszą się w powietrzu. Mogą powodować problemy z oddychaniem, choroby serca i nowotwory.
Dwutlenek siarki (SO2) powstaje podczas spalania węgla i ropy naftowej. Podrażnia drogi oddechowe i przyczynia się do powstawania kwaśnych deszczy.
Tlenki azotu (NOx) emitowane są przez silniki spalinowe i elektrownie. Przyczyniają się do powstawania smogu i kwaśnych deszczy.
Ozon (O3) w troposferze (przy powierzchni Ziemi) jest zanieczyszczeniem wtórnym. Powstaje w wyniku reakcji chemicznych pod wpływem światła słonecznego. Może powodować problemy z oddychaniem.
Skutki zanieczyszczeń
Zanieczyszczenia powietrza mają negatywny wpływ na zdrowie ludzi. Powodują choroby układu oddechowego, serca i układu nerwowego. Zwiększają ryzyko wystąpienia nowotworów.
Zanieczyszczenia powietrza szkodzą również środowisku. Przyczyniają się do powstawania kwaśnych deszczy, które niszczą lasy i gleby. Wpływają na klimat, powodując efekt cieplarniany.
Ochrona powietrza
Musimy dbać o jakość powietrza. Istnieje wiele sposobów na ograniczenie zanieczyszczeń.
Możemy korzystać z transportu publicznego, jeździć rowerem lub chodzić pieszo. Ograniczenie używania samochodów to jeden z kluczowych kroków.
Warto oszczędzać energię w domu. Wyłączanie światła, ocieplanie budynków i korzystanie z odnawialnych źródeł energii to dobre nawyki.
Należy dbać o zieleń miejską. Drzewa i rośliny pochłaniają dwutlenek węgla i produkują tlen. Im więcej zieleni, tym lepsza jakość powietrza.
Korzystajmy z odnawialnych źródeł energii takich jak energia słoneczna i wiatrowa. To doskonały sposób na zmniejszenie emisji szkodliwych gazów.
Pamiętaj, że każdy z nas może przyczynić się do poprawy jakości powietrza. Nawet małe zmiany w naszym życiu mogą mieć duży wpływ.
Mamy nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci zrozumieć, czym jest powietrze, z czego się składa i dlaczego ochrona powietrza jest tak ważna. Teraz będziesz przygotowany na Sprawdzian Chemia Powietrze Klasa 7!
