Witajcie! Przygotowujemy się razem do sprawdzianu z chemii. Dasz radę! Pamiętaj, systematyczna nauka to klucz do sukcesu. Skupmy się na najważniejszych zagadnieniach.
Budowa Atomu i Układ Okresowy
Atom – Podstawowe Pojęcia
Atom to podstawowy składnik materii. Składa się z jądra atomowego i chmury elektronowej.
W jądrze znajdują się protony (ładunek dodatni) i neutrony (ładunek obojętny). Liczba protonów decyduje o tym, jakim pierwiastkiem jest dany atom.
Elektrony (ładunek ujemny) krążą wokół jądra. Liczba elektronów w atomie neutralnym jest równa liczbie protonów.
Liczba atomowa (Z) to liczba protonów w jądrze. Określa pozycję pierwiastka w układzie okresowym.
Liczba masowa (A) to suma protonów i neutronów w jądrze. A = Z + liczba neutronów.
Izotopy to atomy tego samego pierwiastka, które mają różną liczbę neutronów. Mają taką samą liczbę protonów, ale różną liczbę masową.
Konfiguracja Elektronowa
Konfiguracja elektronowa to rozmieszczenie elektronów na powłokach elektronowych. Kolejne powłoki oznacza się literami K, L, M, N, O, P, Q.
Każda powłoka może pomieścić określoną liczbę elektronów: K (2), L (8), M (18) itd.
Walencyjność to liczba wiązań, jakie atom może utworzyć z innymi atomami. Zależy od liczby elektronów walencyjnych (elektronów na ostatniej powłoce).
Układ Okresowy Pierwiastków
Układ okresowy to uporządkowanie pierwiastków według rosnącej liczby atomowej. Pierwiastki o podobnych właściwościach chemicznych znajdują się w tej samej grupie (kolumnie).
Okresy (rzędy) to poziome linie w układzie okresowym. Numer okresu odpowiada liczbie powłok elektronowych w atomach pierwiastków z tego okresu.
Grupy to pionowe kolumny w układzie okresowym. Pierwiastki w tej samej grupie mają podobne właściwości chemiczne, ponieważ mają taką samą liczbę elektronów walencyjnych.
Metale znajdują się po lewej stronie układu okresowego (z wyjątkiem wodoru). Niemetale znajdują się po prawej stronie.
Wiązania Chemiczne
Rodzaje Wiązań
Wiązanie jonowe powstaje między atomami o dużej różnicy elektroujemności. Jeden atom oddaje elektron(y) drugiemu, tworząc jony o przeciwnych ładunkach, które przyciągają się elektrostatycznie.
Wiązanie kowalencyjne powstaje przez uwspólnienie par elektronowych między atomami.
Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane powstaje między atomami o takiej samej lub bardzo zbliżonej elektroujemności. Para elektronowa jest równomiernie rozłożona między atomami.
Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane powstaje między atomami o różnej elektroujemności. Para elektronowa jest przesunięta w stronę atomu o większej elektroujemności, co powoduje powstanie cząstkowego ładunku dodatniego (δ+) i ujemnego (δ-).
Elektroujemność to zdolność atomu do przyciągania elektronów w wiązaniu chemicznym.
Właściwości Związków Chemicznych
Związki jonowe tworzą kryształy. Mają wysokie temperatury topnienia i wrzenia. Dobrze rozpuszczają się w wodzie i przewodzą prąd elektryczny w stanie stopionym lub w roztworze.
Związki kowalencyjne mogą występować w różnych stanach skupienia. Mają niższe temperatury topnienia i wrzenia niż związki jonowe. Często są nierozpuszczalne w wodzie i nie przewodzą prądu elektrycznego.
Obliczenia Chemiczne
Masa Atomowa i Masa Cząsteczkowa
Masa atomowa to masa atomu wyrażona w jednostkach masy atomowej (u). Odczytujemy ją z układu okresowego.
Masa cząsteczkowa to suma mas atomowych wszystkich atomów wchodzących w skład cząsteczki. Wyrażona w jednostkach masy atomowej (u).
Mol
Mol to jednostka ilości materii w układzie SI. Jeden mol zawiera 6,022 x 1023 (liczba Avogadro) atomów, cząsteczek lub innych jednostek.
Masa molowa to masa jednego mola danej substancji. Wyrażona w gramach na mol (g/mol). Jest liczbowo równa masie atomowej lub cząsteczkowej wyrażonej w jednostkach masy atomowej (u).
Stężenia Roztworów
Stężenie procentowe (Cp) to liczba gramów substancji rozpuszczonej w 100 gramach roztworu. Cp = (masa substancji / masa roztworu) x 100%
Stężenie molowe (Cm) to liczba moli substancji rozpuszczonej w 1 dm3 (litrze) roztworu. Cm = liczba moli substancji / objętość roztworu (w dm3)
Reakcje Chemiczne
Zapis Równań Reakcji
Równanie reakcji chemicznej to zapis przebiegu reakcji za pomocą symboli i wzorów chemicznych.
Reaktanty (substraty) to substancje, które reagują ze sobą. Znajdują się po lewej stronie równania.
Produkty to substancje, które powstają w wyniku reakcji. Znajdują się po prawej stronie równania.
Współczynniki stechiometryczne to liczby, które umieszczamy przed symbolami i wzorami chemicznymi, aby zbilansować równanie reakcji. Oznaczają one stosunek molowy reagentów i produktów.
Typy Reakcji Chemicznych
Reakcja syntezy (łączenia) to reakcja, w której z dwóch lub więcej substratów powstaje jeden produkt. A + B → AB
Reakcja analizy (rozkładu) to reakcja, w której z jednego substratu powstają dwa lub więcej produktów. AB → A + B
Reakcja wymiany to reakcja, w której atomy lub grupy atomów w związkach chemicznych wymieniają się miejscami.
Reakcja wymiany pojedynczej: A + BC → AC + B
Reakcja wymiany podwójnej: AB + CD → AD + CB
Podsumowanie
Pamiętaj o następujących kwestiach:
- Budowa atomu: protony, neutrony, elektrony, liczba atomowa, liczba masowa, izotopy.
- Konfiguracja elektronowa: powłoki elektronowe, walencyjność.
- Układ okresowy: okresy, grupy, metale, niemetale.
- Wiązania chemiczne: jonowe, kowalencyjne (spolaryzowane i niespolaryzowane), elektroujemność.
- Obliczenia chemiczne: masa atomowa, masa cząsteczkowa, mol, masa molowa, stężenia roztworów (procentowe i molowe).
- Reakcje chemiczne: zapis równań reakcji, typy reakcji (syntezy, analizy, wymiany).
Powodzenia na sprawdzianie! Jesteś świetny/świetna i dasz radę!
