Hej uczniowie klasy 7! Przygotujmy się razem do sprawdzianu z działu 2. Dasz radę!
Materia i jej właściwości
Zacznijmy od podstaw. Pamiętaj, czym jest materia. To wszystko, co nas otacza i ma masę oraz objętość.
Właściwości fizyczne to cechy, które możemy zaobserwować bez zmiany składu chemicznego. Na przykład: barwa, zapach, stan skupienia, temperatura wrzenia, temperatura topnienia, gęstość i rozpuszczalność.
Właściwości chemiczne opisują, jak dana substancja reaguje z innymi. Na przykład: palność, reaktywność z kwasami czy zasadami.
Stany skupienia materii
Materia występuje w różnych stanach skupienia. Najczęściej spotykane to: stały, ciekły i gazowy.
Stan stały charakteryzuje się określonym kształtem i objętością. Cząsteczki są blisko siebie i mają uporządkowaną strukturę.
Stan ciekły ma określoną objętość, ale nie ma określonego kształtu. Przyjmuje kształt naczynia. Cząsteczki mogą się przemieszczać.
Stan gazowy nie ma określonego kształtu ani objętości. Zajmuje całą dostępną przestrzeń. Cząsteczki poruszają się swobodnie.
Pamiętaj o przejściach między stanami skupienia! Na przykład: topnienie (stały → ciekły), krzepnięcie (ciekły → stały), parowanie (ciekły → gazowy), skraplanie (gazowy → ciekły), sublimacja (stały → gazowy), resublimacja (gazowy → stały).
Substancje i mieszaniny
Rozróżniamy substancje i mieszaniny. To bardzo ważne!
Substancja to materia o określonym składzie chemicznym i właściwościach. Na przykład: woda (H2O), sól (NaCl), cukier (C12H22O11).
Mieszanina to połączenie dwóch lub więcej substancji. Substancje te nie wchodzą w reakcję chemiczną. Na przykład: powietrze, herbata z cukrem, sałatka owocowa.
Rodzaje mieszanin
Mieszaniny dzielimy na jednorodne i niejednorodne.
Mieszanina jednorodna (roztwór) ma jednakowy skład w całej objętości. Nie widać składników gołym okiem. Na przykład: roztwór soli w wodzie, powietrze.
Mieszanina niejednorodna ma różny skład w różnych miejscach. Można zobaczyć składniki gołym okiem lub pod mikroskopem. Na przykład: piasek z wodą, zupa warzywna.
Przykłady mieszanin niejednorodnych to także zawiesiny, emulsje i piany. Pamiętaj, czym się charakteryzują!
Metody rozdzielania mieszanin
Istnieje wiele metod rozdzielania mieszanin. Wybór zależy od rodzaju mieszaniny.
Sączenie (filtracja) – do rozdzielania mieszanin substancji stałej i cieczy, gdy substancja stała jest nierozpuszczalna w cieczy. Używamy filtra.
Dekantacja (zlewanie) – do oddzielania cieczy od osadu, czyli nierozpuszczalnej substancji stałej.
Odparowywanie – do oddzielania substancji rozpuszczonej od rozpuszczalnika. Na przykład: oddzielanie soli od wody.
Destylacja – do oddzielania cieczy o różnych temperaturach wrzenia. Na przykład: oddzielanie alkoholu od wody.
Rozdzielność magnetyczna - do oddzielania substancji ferromagnetycznych od niereagujących z magnesem.
Ekstrakcja - do wyodrębnienia jednego składnika mieszaniny za pomocą rozpuszczalnika, w którym ten składnik jest dobrze rozpuszczalny, a pozostałe nie.
Pierwiastki i związki chemiczne
Pierwiastek chemiczny to substancja, której nie można rozłożyć na prostsze substancje za pomocą metod chemicznych. Na przykład: żelazo (Fe), tlen (O), wodór (H).
Związek chemiczny to substancja, która powstaje w wyniku połączenia dwóch lub więcej pierwiastków chemicznych w określonych proporcjach. Ma określony wzór chemiczny. Na przykład: woda (H2O), dwutlenek węgla (CO2).
Pamiętaj o prawie stałości składu. Każdy związek chemiczny ma zawsze taki sam skład jakościowy i ilościowy.
Symbole pierwiastków i wzory związków chemicznych trzeba znać! Ćwicz je!
Reakcje chemiczne
Reakcja chemiczna to proces, w którym substancje (substraty) przekształcają się w inne substancje (produkty).
Substraty to substancje, które reagują.
Produkty to substancje, które powstają w wyniku reakcji.
Równanie reakcji chemicznej zapisujemy za pomocą symboli i wzorów chemicznych. Musi być zbilansowane, czyli liczba atomów każdego pierwiastka musi być taka sama po obu stronach równania.
Na przykład: 2H2 + O2 → 2H2O
Podsumowanie
To był intensywny przegląd materiału. Pamiętaj!
- Materia ma właściwości fizyczne i chemiczne.
- Rozróżniamy stany skupienia: stały, ciekły i gazowy.
- Substancje to pierwiastki i związki chemiczne.
- Mieszaniny dzielimy na jednorodne i niejednorodne.
- Istnieją różne metody rozdzielania mieszanin.
- Reakcje chemiczne zapisujemy za pomocą równań.
Powodzenia na sprawdzianie! Jestem pewien, że dasz z siebie wszystko!
