Hej! Gotowi na sprawdzian z biologii? Damy radę! Skupmy się na układzie oddechowym.
Funkcje Układu Oddechowego
Układ oddechowy to wymiana gazowa. Pobieramy tlen (O2). Oddajemy dwutlenek węgla (CO2).
Tlen jest nam potrzebny do życia. Dzięki niemu komórki produkują energię.
Dwutlenek węgla to produkt uboczny. Musimy się go pozbyć.
Główne Funkcje:
- Dostarczanie tlenu do krwi.
- Usuwanie dwutlenku węgla z krwi.
- Oczyszczanie i nawilżanie powietrza.
Budowa Układu Oddechowego
Znamy wszystkie elementy? Zaczynamy!
Drogi Oddechowe
To jak autostrada dla powietrza.
Jama Nosowa
Powietrze jest tu ogrzewane, nawilżane i oczyszczane. Małe włoski zatrzymują zanieczyszczenia.
Gardło
Wspólny odcinek dla układu oddechowego i pokarmowego.
Krtań
Zawiera struny głosowe. Dzięki nim możemy mówić.
Tchawica
Rura wzmocniona chrząstkami. Zapobiega zapadaniu się.
Oskrzela
Rozgałęzienia tchawicy. Prowadzą do płuc.
Płuca
Główny organ wymiany gazowej.
Płuco Prawe i Lewe
Podzielone na płaty. Płuco prawe ma trzy, a lewe dwa.
Pęcherzyki Płucne
Malutkie woreczki. Otoczone siecią naczyń włosowatych. Tu zachodzi wymiana gazowa.
Dyfuzja – proces, dzięki któremu tlen przechodzi z pęcherzyków do krwi, a dwutlenek węgla z krwi do pęcherzyków.
Opłucna
Dwie błony otaczające płuca. Zapewniają poślizg podczas oddychania.
Mechanizm Oddychania
Jak to wszystko działa? Spróbujmy to zrozumieć.
Wdech
Przepona kurczy się i obniża. Mięśnie międzyżebrowe unoszą żebra. Objętość klatki piersiowej się zwiększa. Powietrze wchodzi do płuc.
Wydech
Przepona rozkurcza się i unosi. Mięśnie międzyżebrowe opuszczają żebra. Objętość klatki piersiowej się zmniejsza. Powietrze wychodzi z płuc.
Objętość oddechowa – ilość powietrza, którą wdychamy i wydychamy podczas normalnego oddychania.
Pojemność życiowa płuc – maksymalna ilość powietrza, którą możemy wydychać po maksymalnym wdechu.
Choroby Układu Oddechowego
Niestety, układ oddechowy jest narażony na różne choroby.
Grypa i Przeziębienie
Wywoływane przez wirusy. Objawy: kaszel, katar, gorączka.
Zapalenie Płuc
Wywoływane przez bakterie, wirusy lub grzyby. Objawy: kaszel, gorączka, duszność.
Astma
Przewlekła choroba. Objawy: duszność, świszczący oddech.
Rak Płuc
Bardzo poważna choroba. Często związana z paleniem tytoniu.
Mukowiscydoza
Choroba genetyczna. Powoduje gęsty śluz w płucach i innych narządach.
Higiena Układu Oddechowego
Jak dbać o nasze płuca?
Unikanie Palenia Tytoniu
Palenie bardzo szkodzi płucom. Zwiększa ryzyko raka płuc i innych chorób.
Unikanie Zanieczyszczeń Powietrza
Smog, pyły, spaliny – to wszystko szkodzi naszym płucom. Staraj się przebywać na świeżym powietrzu, z dala od źródeł zanieczyszczeń.
Aktywność Fizyczna
Regularne ćwiczenia wzmacniają mięśnie oddechowe i poprawiają wydolność płuc.
Wietrzenie Pomieszczeń
Świeże powietrze jest bardzo ważne dla zdrowia. Wietrz mieszkanie regularnie.
Odpowiednie Nawodnienie
Picie dużej ilości wody pomaga utrzymać odpowiednią wilgotność dróg oddechowych.
Wymiana Gazowa na Poziomie Komórkowym
To trochę bardziej skomplikowane, ale ważne!
Oddychanie komórkowe – proces, w którym komórki wykorzystują tlen do produkcji energii. Produktem ubocznym jest dwutlenek węgla.
Mitochondria – organelle komórkowe, w których zachodzi oddychanie komórkowe.
Podsumowanie
Pamiętaj:
- Układ oddechowy odpowiada za wymianę gazową.
- Drogi oddechowe to: jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela.
- Płuca to główny organ wymiany gazowej.
- Wdech i wydech to dwa etapy oddychania.
- Dbaj o higienę układu oddechowego!
Dasz radę! Powodzenia na sprawdzianie!
