Zajmiemy się teraz układem oddechowym i wydalniczym. Skupimy się na tym, co najważniejsze na sprawdzianie z biologii w klasie 7.
Układ Oddechowy
Układ oddechowy umożliwia nam oddychanie. Dzięki niemu pobieramy tlen i pozbywamy się dwutlenku węgla.
Budowa Układu Oddechowego
Układ oddechowy składa się z kilku ważnych części. Zaczynamy od dróg oddechowych.
Drogi oddechowe to:
- Jama nosowa lub jama ustna – powietrze wchodzi do organizmu. Jama nosowa ogrzewa, nawilża i oczyszcza powietrze.
- Gardło – wspólny odcinek dla układu oddechowego i pokarmowego.
- Krtań – znajduje się w niej nagłośnia, która zamyka wejście do tchawicy podczas połykania. Krtań zawiera również struny głosowe, dzięki którym możemy mówić.
- Tchawica – rura wzmocniona chrząstkami.
- Oskrzela – rozgałęzienia tchawicy, które prowadzą do płuc.
Następnie mamy płuca. Płuca to parzysty narząd, w którym zachodzi wymiana gazowa.
Płuca składają się z:
- Oskrzelików – drobnych rozgałęzień oskrzeli.
- Pęcherzyków płucnych – maleńkich woreczków otoczonych siecią naczyń włosowatych. To w nich zachodzi wymiana gazowa.
Mechanizm Oddychania
Oddychanie to proces, który składa się z wdechu i wydechu.
Wdech – powietrze dostaje się do płuc. Mięśnie międzyżebrowe i przepona kurczą się. Powiększa się objętość klatki piersiowej, a ciśnienie w płucach maleje.
Wydech – powietrze opuszcza płuca. Mięśnie międzyżebrowe i przepona rozkurczają się. Zmniejsza się objętość klatki piersiowej, a ciśnienie w płucach wzrasta.
Wymiana Gazowa
Wymiana gazowa zachodzi w pęcherzykach płucnych. Tlen przenika z powietrza do krwi, a dwutlenek węgla z krwi do powietrza. Krew transportuje tlen do wszystkich komórek ciała.
Układ Wydalniczy
Układ wydalniczy usuwa z organizmu zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii.
Budowa Układu Wydalniczego
Układ wydalniczy składa się z:
- Nerek – parzysty narząd, który filtruje krew i produkuje mocz.
- Moczowodów – przewody, które transportują mocz z nerek do pęcherza moczowego.
- Pęcherza moczowego – magazynuje mocz.
- Cewki moczowej – odprowadza mocz z pęcherza moczowego na zewnątrz organizmu.
Funkcje Nerek
Nerki pełnią bardzo ważne funkcje. Najważniejsze z nich to:
- Filtracja krwi – usuwanie zbędnych substancji i regulacja składu płynów ustrojowych.
- Produkcja moczu – usuwanie zbędnych produktów przemiany materii, takich jak mocznik.
- Regulacja ciśnienia krwi – nerki wpływają na objętość krwi i stężenie elektrolitów.
- Regulacja pH krwi – utrzymywanie odpowiedniej kwasowości krwi.
Powstawanie Moczu
Mocz powstaje w nerkach w dwóch etapach:
Filtracja – krew przepływa przez kłębuszki nerkowe, gdzie odfiltrowywane są woda, glukoza, aminokwasy, sole mineralne i mocznik. Powstaje tzw. mocz pierwotny.
Resorpcja – mocz pierwotny przepływa przez kanaliki nerkowe, gdzie woda, glukoza, aminokwasy i sole mineralne są wchłaniane z powrotem do krwi. Pozostaje mocznik i inne zbędne substancje. Powstaje tzw. mocz ostateczny.
Znaczenie Układu Wydalniczego
Układ wydalniczy jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Usuwa toksyny i utrzymuje homeostazę, czyli równowagę wewnętrzną.
Higiena Układu Oddechowego i Wydalniczego
Oto kilka wskazówek, jak dbać o te układy:
- Unikaj palenia tytoniu i wdychania dymu tytoniowego.
- Regularnie wietrz pomieszczenia.
- Dbaj o aktywność fizyczną na świeżym powietrzu.
- Pij odpowiednią ilość wody.
- Dbaj o higienę osobistą.
- Unikaj nadmiernego spożycia soli i białka.
Pamiętaj! Zdrowie układu oddechowego i wydalniczego ma ogromny wpływ na Twoje samopoczucie i ogólną kondycję. Dbaj o nie każdego dnia!
