Hej! Przygotowujesz się do sprawdzianu z układu krążenia w klasie 7? Świetnie! Zaraz wszystko sobie powtórzymy, krok po kroku. Dasz radę!
Krew i jej składniki
Krew to bardzo ważna tkanka. Transportuje tlen i substancje odżywcze.
Skład krwi
Krew składa się z kilku elementów. Pamiętaj o nich!
- Osocze: To płynna część krwi.
- Erytrocyty (czerwone krwinki): Przenoszą tlen dzięki hemoglobinie.
- Leukocyty (białe krwinki): Walczą z infekcjami.
- Trombocyty (płytki krwi): Uczestniczą w krzepnięciu krwi.
Zapamiętaj funkcje każdego składnika. To klucz do sukcesu!
Funkcje krwi
Krew pełni wiele ważnych funkcji w organizmie.
- Transport tlenu i dwutlenku węgla.
- Transport substancji odżywczych i hormonów.
- Obrona przed infekcjami.
- Regulacja temperatury ciała.
- Utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej.
Pomyśl, co by się stało, gdyby krew nie pełniła tych funkcji! Ważne, prawda?
Serce
Serce to pompa, która wprawia krew w ruch. Jest zbudowane z mięśnia sercowego.
Budowa serca
Serce ma cztery jamy:
- Prawy przedsionek
- Prawa komora
- Lewy przedsionek
- Lewa komora
Pamiętaj, że krew płynie przez serce w określonym kierunku. Między jamami znajdują się zastawki. Zapobiegają cofaniu się krwi.
Praca serca
Serce pracuje rytmicznie. Naprzemiennie się kurczy (skurcz) i rozkurcza (rozkurcz).
Skurcz komór wypycha krew do tętnic. Rozkurcz pozwala na wypełnienie komór krwią.
Częstotliwość pracy serca nazywamy tętnem lub pulsem. Możesz go zmierzyć na tętnicy.
Naczynia krwionośne
Krew krąży w naczyniach krwionośnych. Mamy trzy rodzaje naczyń:
- Tętnice: Przenoszą krew od serca. Zazwyczaj krew utlenowaną.
- Żyły: Przenoszą krew do serca. Zazwyczaj krew odtlenowaną.
- Naczynia włosowate (kapilary): Umożliwiają wymianę substancji między krwią a tkankami.
Pamiętaj! Tętnice mają grubsze ściany niż żyły. To dlatego, że panuje w nich wyższe ciśnienie.
Krążenie krwi
Krew krąży w dwóch obiegach:
- Obieg duży (krążenie ustrojowe): Krew płynie z serca do wszystkich narządów i z powrotem.
- Obieg mały (krążenie płucne): Krew płynie z serca do płuc i z powrotem. W płucach krew oddaje dwutlenek węgla i pobiera tlen.
Wyobraź sobie mapę! Serce to centralny punkt, a obiegi to drogi, którymi krew podróżuje.
Układ limfatyczny
Układ limfatyczny jest częścią układu odpornościowego. Odprowadza nadmiar płynu tkankowego (limfy) do krwi.
Limfa przepływa przez węzły chłonne. W węzłach chłonnych znajdują się komórki odpornościowe, które niszczą drobnoustroje.
Układ limfatyczny pomaga w walce z infekcjami.
Choroby układu krążenia
Niestety, układ krążenia może chorować. Oto kilka przykładów:
- Miażdżyca: Złogi cholesterolu odkładają się w ścianach tętnic.
- Nadciśnienie tętnicze: Zbyt wysokie ciśnienie krwi.
- Zawał serca: Niedokrwienie mięśnia sercowego.
- Udar mózgu: Niedokrwienie mózgu.
Pamiętaj o profilaktyce! Zdrowa dieta, aktywność fizyczna i unikanie używek to podstawa.
Grupy krwi
Istnieją różne grupy krwi: A, B, AB i 0. O przynależności do danej grupy decydują antygeny obecne na powierzchni erytrocytów.
Ważne jest, aby znać swoją grupę krwi. Przy transfuzji krwi trzeba dopasować grupy krwi dawcy i biorcy. Nieprawidłowe dopasowanie może być niebezpieczne!
Osoby z grupą krwi 0 są uważane za uniwersalnych dawców. Osoby z grupą krwi AB są uważane za uniwersalnych biorców.
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez cały materiał. Pamiętaj o najważniejszych rzeczach:
- Składniki krwi i ich funkcje.
- Budowa i praca serca.
- Rodzaje naczyń krwionośnych i krążenie krwi.
- Rola układu limfatycznego.
- Choroby układu krążenia i profilaktyka.
- Grupy krwi.
Powtórz materiał jeszcze raz. Zrób kilka ćwiczeń. Na pewno dasz radę!
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Ciebie!
