Hej szóstoklasisto! Przygotowujesz się do sprawdzianu z biologii? Świetnie! Pomożemy Ci zrozumieć stawonogi i mięczaki.
Stawonogi: Królestwo Nóg na Zawiasach
Wyobraź sobie rycerza w zbroi. Jego zbroja składa się z wielu połączonych elementów. Podobnie zbudowany jest stawonóg! Stawonogi mają ciało pokryte chitynowym pancerzem. To taki naturalny "płaszcz ochronny".
Ten pancerz jest twardy, ale... nie rośnie! Dlatego stawonogi muszą go zrzucać, przechodząc przez proces linienia. Wyobraź sobie, że rycerz wyrasta ze swojej zbroi i musi dostać nową, większą.
Stawonogi mają odnóża, które składają się z połączonych części. To tak jakbyś miał nogi złożone z kilku segmentów, połączonych zawiasami. Dzięki temu mogą się sprawnie poruszać.
Podział Stawonogów: Cztery Królestwa
Stawonogi to bardzo różnorodna grupa zwierząt! Dzielimy je na cztery główne grupy. Pomyśl o nich jak o czterech królestwach w świecie stawonogów.
1. Skorupiaki: Kraby, Raki i Krewetki
To wodni mieszkańcy. Zazwyczaj mają dziesięć odnóży (pięć par). Wyobraź sobie kraba spacerującego po dnie morza. Ma mocny pancerz i szczypce. To typowy przedstawiciel skorupiaków!
Skorupiaki oddychają za pomocą skrzeli. Tak jak ryby! Niektóre z nich, jak np. krewetki, są przysmakiem. Inne, jak raki, żyją w naszych rzekach.
Popatrz na ilustrację raka. Zobacz, jak jego ciało jest podzielone na segmenty. Zwróć uwagę na czułki i szczypce.
2. Pajęczaki: Pająki, Skorpiony i Roztocza
Mają osiem odnóży (cztery pary). Często mają kądziołki przędne, z których wytwarzają sieć. Pomyśl o pająku czekającym na swoją ofiarę w misternie utkanej pajęczynie.
Pająki polują na owady. Skorpiony mają jadowity kolec na ogonie. Roztocza to małe pasożyty, np. kleszcze. Niektóre pająki, jak np. tarantula, są duże i owłosione!
Spójrz na obrazek pająka. Zwróć uwagę na jego budowę: głowotułów i odwłok. Zobacz, jak sprawnie porusza się po swojej sieci.
3. Owady: Muchy, Motyle i Mrówki
To najliczniejsza grupa stawonogów! Mają sześć odnóży (trzy pary). Owady mają ciało podzielone na trzy części: głowę, tułów i odwłok.
Większość owadów ma skrzydła. Potrafią latać! Pomyśl o barwnym motylu, który fruwa nad łąką, albo o pracowitej mrówce, która dźwiga ciężki liść.
Owady oddychają za pomocą tchawek. To system rurek, które doprowadzają powietrze do każdej komórki ciała. Przyjrzyj się ilustracji pszczoły. Zobacz jej złożone oczy i czułki.
4. Wijy: Stonogi i Pareczniki
Mają bardzo dużo odnóży! Stonogi mają dwie pary odnóży na każdym segmencie ciała. Pareczniki mają jedną parę odnóży na każdym segmencie ciała.
Wijy żyją w wilgotnych miejscach, np. pod kamieniami i w ściółce leśnej. Polują na inne małe zwierzęta. Wyobraź sobie stonogę, która szybko przemyka po ziemi. Imponująca liczba nóg!
Popatrz na rysunek stonogi. Zobacz, jak wiele ma odnóży! Każda z nich pomaga jej szybko się poruszać.
Mięczaki: Świat Ślimaków, Małży i Głowonogów
Mięczaki to zwierzęta o miękkim ciele. Często chronione są przez muszlę. Pomyśl o ślimaku z domkiem na plecach albo o małży, która ukrywa się w piasku.
Niektóre mięczaki, jak np. ośmiornice i kałamarnice, nie mają muszli. Są bardzo inteligentne i potrafią zmieniać kolor skóry.
Podział Mięczaków: Trzy Grupy
Podobnie jak stawonogi, mięczaki dzielimy na trzy główne grupy:
1. Ślimaki: Winniczki, Pomrowiki i Nagie Ślimaki
Zazwyczaj mają spiralną muszlę. Poruszają się dzięki nodze, która wytwarza śluz. Pomyśl o winniczku, który powoli wspina się po liściu sałaty.
Niektóre ślimaki żyją w wodzie, inne na lądzie. Pomrowiki to szkodniki ogrodowe. Nagie ślimaki nie mają muszli.
Spójrz na obrazek winniczka. Zobacz jego muszlę i nogę. Zwróć uwagę na czułki, którymi bada otoczenie.
2. Małże: Omułki, Sercówki i Ostrygi
Mają dwuczęściową muszlę, która zamyka się i chroni ich ciało. Żyją w wodzie. Filtrują wodę, odżywiając się planktonem.
Omułki przyczepiają się do skał. Sercówki zakopują się w piasku. Ostrygi produkują perły. Wyobraź sobie ostrygę ukrytą w głębinach morskich, w której powstaje piękna perła.
Przyjrzyj się ilustracji omułka. Zobacz dwie części jego muszli. Zwróć uwagę na syfon, którym pobiera wodę.
3. Głowonogi: Ośmiornice, Kałamarnice i Mątwy
To najbardziej inteligentne bezkręgowce! Niektóre mają ramiona z przyssawkami. Potrafią zmieniać kolor skóry. Mają dobrze rozwinięty układ nerwowy.
Ośmiornice żyją na dnie oceanów. Kałamarnice pływają w otwartej wodzie. Mątwy mają wewnętrzną muszlę. Wyobraź sobie ośmiornicę, która sprytnie ukrywa się w szczelinie skalnej.
Popatrz na rysunek kałamarnicy. Zobacz jej ramiona i przyssawki. Zwróć uwagę na oczy, które pozwalają jej widzieć w ciemnych głębinach.
Pamiętaj! Ucz się regularnie. Powodzenia na sprawdzianie!
