Sprawdzian z geografii dla klasy 7, dział 1, zazwyczaj obejmuje podstawowe pojęcia związane z geografią jako nauką, Ziemią jako planetą oraz jej przedstawianiem. Przyjrzyjmy się zatem kluczowym zagadnieniom.
Czym jest Geografia?
Geografia to nauka, która zajmuje się badaniem powierzchni Ziemi. Zajmuje się ona opisem i wyjaśnianiem zróżnicowania przestrzennego zjawisk przyrodniczych i społeczno-gospodarczych. Analizuje ona ich wzajemne powiązania i relacje. Inaczej mówiąc, geografia bada gdzie, dlaczego i jak różne elementy występują na Ziemi. Przygląda się też, jak one na siebie wpływają.
Ważne jest, żeby odróżniać geografię fizyczną od geografii społeczno-ekonomicznej. Geografia fizyczna skupia się na naturalnych elementach Ziemi, takich jak klimat, ukształtowanie terenu, wody, gleby i roślinność. Z kolei geografia społeczno-ekonomiczna zajmuje się ludźmi i ich działalnością, obejmując takie aspekty jak osadnictwo, gospodarka, komunikacja, kultura i polityka.
Działy Geografii
Geografia jest bardzo szeroką dziedziną, dlatego dzieli się na wiele szczegółowych działów. Oto kilka przykładów:
- Klimatologia - zajmuje się badaniem klimatu.
- Hydrologia - bada wody na Ziemi.
- Geomorfologia - zajmuje się ukształtowaniem powierzchni Ziemi.
- Demografia - analizuje ludność i jej zmiany.
- Geografia osadnictwa - bada rozmieszczenie osad ludzkich.
Ziemia jako Planeta
Ziemia jest jedną z planet Układu Słonecznego. Jest trzecią planetą od Słońca i jedyną znaną planetą, na której istnieje życie. Ma kształt zbliżony do kuli, choć dokładniej nazywamy ją geoidą. Geoida to bryła o nieregularnym kształcie, odzwierciedlająca rzeczywisty poziom mórz i oceanów oraz oddziaływanie siły grawitacji.
Ziemia wykonuje dwa podstawowe ruchy: ruch obrotowy i ruch obiegowy. Ruch obrotowy to ruch Ziemi wokół własnej osi, trwający około 24 godziny. Powoduje on występowanie dnia i nocy. Ruch obiegowy to ruch Ziemi wokół Słońca, trwający około 365 dni i 6 godzin. Powoduje on występowanie pór roku. Rok przestępny występuje co cztery lata, aby skompensować te dodatkowe 6 godzin.
Ważne pojęcia związane z ruchem Ziemi to:
- Oś ziemska - umowna linia, wokół której Ziemia się obraca.
- Równik - linia podziału Ziemi na półkulę północną i południową.
- Zwrotniki Raka i Koziorożca - granice, do których Słońce może górować w zenicie (pod kątem prostym).
- Koła podbiegunowe północne i południowe - granice, za którymi występują dni i noce polarne.
Przedstawianie Ziemi
Ze względu na kulisty kształt Ziemi, nie można jej wiernie przedstawić na płaskiej mapie. Każda mapa jest zatem pewnym uproszczeniem i zawiera zniekształcenia. Istnieją różne rodzaje odwzorowań kartograficznych, które minimalizują te zniekształcenia w różny sposób. Popularne odwzorowania to odwzorowanie Merkatora (zachowuje kształty, ale zniekształca powierzchnie), odwzorowanie Mollweidego (zachowuje powierzchnie, ale zniekształca kształty) i odwzorowanie stożkowe (najlepsze dla obszarów położonych wzdłuż jednego równoleżnika).
Mapa to graficzne przedstawienie powierzchni Ziemi lub jej fragmentu, na płaszczyźnie, w określonym zmniejszeniu (skali). Ważne elementy mapy to: tytuł, skala, legenda (objaśnienie symboli) oraz siatka kartograficzna (położenie geograficzne).
Skala mapy określa stosunek odległości na mapie do odpowiadającej jej odległości w terenie. Może być przedstawiona w postaci liczbowej (np. 1:100 000), mianowanej (np. 1 cm – 1 km) lub liniowej (graficzne przedstawienie odległości). Mała skala mapy (np. 1:1 000 000) przedstawia duży obszar z małą szczegółowością, a duża skala mapy (np. 1:10 000) przedstawia mały obszar z dużą szczegółowością.
Położenie geograficzne punktu określa się za pomocą współrzędnych geograficznych: szerokości geograficznej i długości geograficznej. Szerokość geograficzna to kąt między równikiem a danym punktem na Ziemi. Mierzy się ją w stopniach od 0° do 90° na północ (N) i na południe (S). Długość geograficzna to kąt między południkiem zerowym (Greenwich) a danym punktem na Ziemi. Mierzy się ją w stopniach od 0° do 180° na wschód (E) i na zachód (W).
Opanowanie tych podstawowych zagadnień z pewnością pomoże Ci w dobrym przygotowaniu do sprawdzianu z geografii w klasie 7! Pamiętaj o regularnym powtarzaniu materiału i wykonywaniu dodatkowych ćwiczeń.
