Witajcie, ósmoklasiści! Przygotujmy się razem do egzaminu z chemii, a konkretnie omówmy sposoby otrzymywania soli. To ważny temat, ale spokojnie, poradzimy sobie!
Reakcja metalu z kwasem
Pierwszy sposób to reakcja metalu z kwasem. Pamiętajcie, że nie każdy metal zareaguje z każdym kwasem!
Metale bardziej aktywne (np. potas, sód, wapń, magnez, glin, cynk, żelazo) reagują z rozcieńczonymi kwasami, wypierając wodór.
Przykład: Cynk + Kwas solny → Chlorek cynku + Wodór, czyli po chemicznemu: Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2↑
Ważne: Miedź, srebro, złoto nie reagują z rozcieńczonymi kwasami.
Warunki reakcji
Reakcja zachodzi, jeśli metal jest aktywniejszy od wodoru w szeregu aktywności metali.
Szereg aktywności metali pokazuje, który metal łatwiej oddaje elektrony.
Reakcja tlenku metalu z kwasem
Kolejny sposób to reakcja tlenku metalu z kwasem. To reakcja zobojętniania.
Powstaje sól i woda.
Przykład: Tlenek miedzi(II) + Kwas siarkowy(VI) → Siarczan(VI) miedzi(II) + Woda, czyli CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O
Pamiętajcie o odpowiednim zapisie wzorów chemicznych!
Tlenki metali
Tlenki metali mają charakter zasadowy.
Reagują z kwasami, dając sól i wodę.
Reakcja zasady z kwasem
Następny sposób to reakcja zasady z kwasem. To też reakcja zobojętniania.
Powstaje sól i woda.
Przykład: Wodorotlenek sodu + Kwas solny → Chlorek sodu + Woda, czyli NaOH + HCl → NaCl + H2O
Zwróćcie uwagę na współczynniki stechiometryczne!
Zasady
Zasady to związki, które w roztworach wodnych dysocjują na kationy metali i aniony wodorotlenkowe (OH-).
Reagują z kwasami, dając sól i wodę.
Reakcja metalu z niemetalem
Teraz omówimy reakcję metalu z niemetalem. W tej reakcji powstają sole bezkwasowe.
Przykład: Żelazo + Siarka → Siarczek żelaza(II), czyli Fe + S → FeS
Inny przykład: Sód + Chlor → Chlorek sodu, czyli 2Na + Cl2 → 2NaCl
Sole bezkwasowe
Sole bezkwasowe nie zawierają reszty kwasowej.
Powstają bezpośrednio z pierwiastków.
Reakcja tlenku kwasowego z zasadą
Kolejny sposób to reakcja tlenku kwasowego z zasadą.
Powstaje sól i woda.
Przykład: Dwutlenek węgla + Wodorotlenek sodu → Węglan sodu + Woda, czyli CO2 + 2NaOH → Na2CO3 + H2O
Tlenki kwasowe
Tlenki kwasowe reagują z zasadami, dając sól i wodę.
Inaczej nazywane są bezwodnikami kwasowymi.
Reakcja soli z kwasem
Teraz omówimy reakcję soli z kwasem. Pamiętajcie o warunkach zajścia reakcji!
Reakcja zajdzie, jeśli powstanie osad, gaz lub słaby elektrolit (np. woda).
Przykład: Węglan wapnia + Kwas solny → Chlorek wapnia + Woda + Dwutlenek węgla, czyli CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + H2O + CO2↑
Warunki zajścia reakcji
Reakcja musi prowadzić do powstania: osadu, gazu, słabego elektrolitu.
Inaczej reakcja nie zajdzie.
Reakcja soli z zasadą
Kolejny sposób to reakcja soli z zasadą. Tutaj również musimy pamiętać o warunkach!
Reakcja zajdzie, jeśli powstanie osad.
Przykład: Siarczan(VI) miedzi(II) + Wodorotlenek sodu → Wodorotlenek miedzi(II) + Siarczan(VI) sodu, czyli CuSO4 + 2NaOH → Cu(OH)2↓ + Na2SO4
Powstawanie osadu
Musimy sprawdzić w tabeli rozpuszczalności, czy powstaje osad.
Jeśli tak, reakcja zajdzie.
Reakcja soli z solą
Ostatni sposób to reakcja soli z solą. Jak myślicie, co jest potrzebne, żeby reakcja zaszła?
Oczywiście, musi powstać osad!
Przykład: Azotan(V) srebra(I) + Chlorek sodu → Chlorek srebra(I) + Azotan(V) sodu, czyli AgNO3 + NaCl → AgCl↓ + NaNO3
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez wszystkie sposoby otrzymywania soli. Pamiętajcie o reakcjach zobojętniania (kwas + zasada), o reakcjach z udziałem tlenków, o reakcjach metali z niemetalami i o warunkach zajścia reakcji wymiany (powstawanie osadu, gazu lub słabego elektrolitu). Powodzenia na egzaminie!
