Zaczynamy! Dzisiaj nauczymy się, jak sporządzać wykres pierwszego zdania tekstu i zadawać do niego pytania.
Czym jest Wykres Zdania?
Wykres zdania to wizualna reprezentacja struktury gramatycznej zdania. Pomaga zrozumieć, jak poszczególne części zdania są ze sobą powiązane.
Wyobraź sobie, że zdanie to budynek. Wykres zdania pokazuje, jak ten budynek jest skonstruowany: jakie są jego fundamenty, ściany i dach.
Kluczowe Terminy
Zanim zaczniemy rysować wykresy, musimy poznać kilka ważnych terminów.
Podmiot: To, kto lub co wykonuje czynność. Odpowiada na pytanie "kto?" lub "co?". Na przykład, w zdaniu "Pies szczeka", podmiotem jest "Pies".
Orzeczenie: To czynność wykonywana przez podmiot. Odpowiada na pytanie "co robi?". W zdaniu "Pies szczeka", orzeczeniem jest "szczeka".
Określenie: To słowo lub grupa słów, która opisuje podmiot lub orzeczenie. Na przykład, w zdaniu "Duży pies szczeka głośno", "Duży" opisuje podmiot, a "głośno" opisuje orzeczenie.
Dopełnienie: To słowo lub grupa słów, która dopełnia znaczenie orzeczenia. Na przykład, w zdaniu "Janek czyta książkę", "książkę" jest dopełnieniem.
Przydawka: Określa rzeczownik. Mówi nam, jaki on jest. "Czerwony samochód" - "czerwony" to przydawka.
Okolicznik: Określa czasownik. Mówi nam, gdzie, kiedy, jak i dlaczego coś się dzieje. "Biegam codziennie" - "codziennie" to okolicznik.
Jak Narysować Wykres Zdania: Krok po Kroku
Weźmy proste zdanie: "Ania je jabłko."
Krok 1: Znajdź podmiot i orzeczenie.
Podmiot: Ania
Orzeczenie: je
Krok 2: Narysuj linię poziomą. To będzie nasza główna linia.
Krok 3: Umieść orzeczenie ("je") na głównej linii.
Krok 4: Narysuj pionową linię, która przecina główną linię. Po lewej stronie umieść podmiot ("Ania").
Krok 5: Spójrz na resztę zdania. Mamy "jabłko". To dopełnienie. Narysuj ukośną linię pod orzeczeniem i umieść na niej "jabłko".
Gratulacje! Narysowałeś wykres zdania "Ania je jabłko."
Bardziej Złożone Zdania
Spróbujmy z czymś trudniejszym: "Mądry uczeń pilnie się uczy."
Podmiot: uczeń
Orzeczenie: uczy się
Określenia: Mądry, pilnie
Na głównej linii umieszczamy "uczy się". Pionowo w dół od "uczy się" idzie "uczeń". Pod ukośnymi liniami umieszczamy "mądry" (określa "uczeń") i "pilnie" (określa "uczy się").
Zadawanie Pytan do Zdania
Teraz nauczymy się, jak zadawać pytania, aby lepiej zrozumieć zdanie.
Weźmy zdanie: "Wczoraj Ola czytała interesującą książkę w parku."
Pytanie o podmiot: Kto czytał książkę?
Odpowiedź: Ola
Pytanie o orzeczenie: Co robiła Ola?
Odpowiedź: Czytała
Pytanie o dopełnienie: Co Ola czytała?
Odpowiedź: Książkę
Pytanie o określenie (książki): Jaką książkę czytała Ola?
Odpowiedź: Interesującą
Pytanie o okolicznik (czasu): Kiedy Ola czytała książkę?
Odpowiedź: Wczoraj
Pytanie o okolicznik (miejsca): Gdzie Ola czytała książkę?
Odpowiedź: W parku
Inny Przykład
Zdanie: "Mały kot śpi spokojnie na miękkim dywanie."
Kto śpi? Mały kot (podmiot)
Co robi kot? Śpi (orzeczenie)
Jak śpi kot? Spokojnie (okolicznik)
Gdzie śpi kot? Na dywanie (okolicznik)
Jaki jest dywan? Miękki (przydawka)
Jaki jest kot? Mały (przydawka)
Ćwiczenia
Spróbuj sam! Weź następujące zdania i:
1. Znajdź podmiot i orzeczenie.
2. Określ pozostałe części zdania (dopełnienie, określenia, okoliczniki).
3. Narysuj wykres zdania.
4. Zadaj pytania do zdania.
Zdania:
a) Słońce świeci jasno na niebie.
b) Dzieci grają w piłkę na boisku szkolnym.
c) Czerwony samochód jedzie szybko po drodze.
d) Babcia piecze pyszne ciasto dla wnuków.
Podsumowanie
Sporządzanie wykresów zdań i zadawanie pytań to świetny sposób na zrozumienie struktury zdań i poprawę swoich umiejętności językowych. Pamiętaj o kluczowych terminach i krokach, a z czasem stanie się to łatwe i naturalne.
Ćwicz regularnie, a zobaczysz, że analizowanie zdań staje się coraz prostsze. Powodzenia!
