Hej Studenci! Przygotujmy się razem do egzaminu z chemii! Dzisiaj zajmiemy się solami.
Czym są sole?
Sole to związki chemiczne. Są zbudowane z kationów metali lub kationu amonu (NH4+) i anionów reszt kwasowych. Pamiętajcie o tej definicji! Jest bardzo ważna.
Prościej mówiąc, sole powstają, gdy atomy wodoru w kwasie zostają zastąpione przez metal. Przykład: kwas solny (HCl) reaguje z sodem (Na). Powstaje chlorek sodu (NaCl), czyli sól kuchenna.
Jak powstają sole?
Istnieje kilka sposobów otrzymywania soli. Poznajmy najważniejsze z nich.
Reakcja kwasu z zasadą (reakcja zobojętniania)
To jedna z najpopularniejszych metod. Kwas reaguje z zasadą. W wyniku reakcji powstaje sól i woda. Przykład: HCl + NaOH -> NaCl + H2O.
Pamiętajcie, że kwas musi być rozpuszczalny w wodzie. Zasada także musi być rozpuszczalna w wodzie. Jeśli tak jest, to mamy do czynienia z reakcją zobojętniania.
Reakcja metalu z kwasem
Niektóre metale reagują z kwasami. Powstaje sól i wodór. Przykład: Mg + H2SO4 -> MgSO4 + H2.
Nie wszystkie metale reagują z kwasami. Muszą być aktywne chemicznie. Sprawdźcie w szeregu aktywności metali, które reagują, a które nie.
Reakcja tlenku metalu z kwasem
Tlenek metalu reaguje z kwasem. Powstaje sól i woda. Przykład: CuO + 2HCl -> CuCl2 + H2O.
To dobry sposób na otrzymywanie soli, gdy metal nie reaguje bezpośrednio z kwasem.
Reakcja tlenku niemetalu z zasadą
Tlenek niemetalu reaguje z zasadą. Powstaje sól i woda. Przykład: CO2 + 2NaOH -> Na2CO3 + H2O.
Pamiętaj, że tlenki niemetali mają charakter kwasowy, dlatego reagują z zasadami.
Reakcja metalu z niemetalem
Metal reaguje bezpośrednio z niemetalem. Powstaje sól. Przykład: 2Na + Cl2 -> 2NaCl.
Ta metoda jest używana do otrzymywania halogenków, czyli soli kwasów beztlenowych.
Reakcja soli z solą
Dwie rozpuszczalne sole reagują ze sobą. Powstaje nierozpuszczalna sól (osad) i rozpuszczalna sól. Przykład: AgNO3 + NaCl -> AgCl (osad) + NaNO3.
Trzeba znać tablicę rozpuszczalności soli, żeby przewidzieć, czy osad się wytrąci.
Nazewnictwo soli
Nazwa soli składa się z dwóch części: nazwy anionu reszty kwasowej i nazwy kationu metalu. Na przykład: chlorek sodu, siarczan(VI) potasu.
Jeśli metal ma więcej niż jedną wartościowość, to podajemy ją w nawiasie po nazwie metalu: chlorek żelaza(II), chlorek żelaza(III).
Nazwy anionów pochodzą od nazw kwasów. Na przykład:
- HCl - kwas chlorowodorowy -> chlorki
- H2SO4 - kwas siarkowy(VI) -> siarczany(VI)
- H2SO3 - kwas siarkowy(IV) -> siarczany(IV)
- HNO3 - kwas azotowy(V) -> azotany(V)
- H3PO4 - kwas fosforowy(V) -> fosforany(V)
Właściwości soli
Większość soli to ciała stałe. Mają budowę krystaliczną. Często są rozpuszczalne w wodzie, ale niektóre są nierozpuszczalne.
Rozpuszczalność soli zależy od rodzaju kationu i anionu. Sprawdzajcie to w tablicy rozpuszczalności soli!
Roztwory soli przewodzą prąd elektryczny. Są elektrolitami.
Przykłady i zastosowania soli
Chlorek sodu (NaCl) – sól kuchenna, używana w kuchni i przemyśle chemicznym.
Węglan sodu (Na2CO3) – soda kalcynowana, używana w produkcji szkła i proszków do prania.
Siarczan(VI) wapnia (CaSO4) – gips, używany w budownictwie i medycynie.
Azotan(V) potasu (KNO3) – saletra potasowa, używana jako nawóz i w produkcji prochu.
Podsumowanie
- Sole to związki zbudowane z kationów metali lub kationu amonu i anionów reszt kwasowych.
- Sole powstają w wyniku różnych reakcji, np. reakcji kwasu z zasadą, metalu z kwasem, tlenku metalu z kwasem.
- Nazwa soli składa się z nazwy anionu reszty kwasowej i nazwy kationu metalu.
- Sole są zwykle ciałami stałymi o budowie krystalicznej. Ich rozpuszczalność jest różna.
- Sole mają szerokie zastosowanie w przemyśle, rolnictwie i życiu codziennym.
Powodzenia na egzaminie! Pamiętajcie, praktyka czyni mistrza! Rozwiązujcie zadania i wszystko będzie dobrze!
