Cześć! Przygotowujemy się do sprawdzianu z skali, planów i diagramów. Bez obaw, poradzimy sobie!
Skala
Skala pokazuje, ile razy pomniejszono lub powiększono rzeczywisty obiekt na rysunku, planie lub mapie. To bardzo ważne!
Zapisujemy ją na przykład tak: 1:100. Co to oznacza?
Oznacza to, że 1 cm na planie to 100 cm w rzeczywistości. Czyli 1 cm na planie odpowiada 1 metrowi (100 cm = 1 m).
Rodzaje Skali
Mamy różne rodzaje skali. Najważniejsze to:
- Skala liczbowa: np. 1:500.
- Skala mianowana: np. 1 cm – 5 m.
- Skala liniowa: to graficzny odcinek podzielony na równe części, odpowiadające określonej odległości w terenie.
Pamiętaj, żeby umieć zamieniać skalę liczbową na mianowaną i odwrotnie!
Przykład: Zamień skalę 1:200 na mianowaną.
1 cm na mapie to 200 cm w rzeczywistości. Zamieniamy 200 cm na metry: 200 cm = 2 m. Więc skala mianowana to: 1 cm – 2 m.
Przykład: Zamień skalę 1 cm – 10 km na liczbową.
Najpierw zamieniamy 10 km na cm: 10 km = 10 000 m = 1 000 000 cm. Więc skala liczbowa to 1:1 000 000.
Obliczanie Odległości
Mając skalę, możemy obliczyć rzeczywistą odległość. Mierzymy odległość na planie i mnożymy ją przez odpowiednią liczbę ze skali.
Przykład: Na planie w skali 1:5000 odległość między domem a szkołą wynosi 5 cm. Jaka jest rzeczywista odległość?
1 cm na planie to 5000 cm w rzeczywistości. Więc 5 cm na planie to 5 * 5000 cm = 25 000 cm. Zamieniamy to na metry: 25 000 cm = 250 m. Odp: Rzeczywista odległość to 250 metrów.
Plany
Plan to rysunek przedstawiający widok z góry jakiegoś obszaru, np. pokoju, mieszkania, szkoły, czy miasta. Używamy go, żeby łatwo zorientować się w przestrzeni.
Na planach stosuje się symbole, które oznaczają różne obiekty: budynki, drzewa, rzeki, drogi, itp.
Musimy znać legendę planu, czyli objaśnienie wszystkich symboli.
Orientacja planu: Plan powinien być zorientowany, czyli ustawiony zgodnie z kierunkami świata. Zazwyczaj góra planu to północ.
Na planie możemy odczytać: kształt i wielkość pomieszczeń, rozmieszczenie mebli, dróg, budynków, odległości między obiektami.
Diagramy
Diagram to graficzne przedstawienie danych. Pomaga nam szybko zrozumieć informacje i porównać różne wartości.
Mamy różne rodzaje diagramów. Poznajmy kilka:
Rodzaje Diagramów
- Diagram słupkowy: Używamy go do porównywania wartości różnych kategorii. Wysokość słupka odpowiada wartości danej kategorii.
- Diagram kołowy: Używamy go, żeby pokazać udział poszczególnych części w całości. Całe koło to 100%, a każda część koła to procentowy udział.
- Diagram liniowy: Używamy go do pokazywania zmian wartości w czasie. Punkty na diagramie połączone są linią.
Odczytywanie Diagramów
Żeby odczytać diagram, musimy:
- Zrozumieć, co przedstawia diagram (tytuł diagramu).
- Zwrócić uwagę na osie diagramu (co oznaczają).
- Odczytać wartości z diagramu.
Przykład: Mamy diagram słupkowy, który pokazuje liczbę uczniów w różnych klasach czwartych. Oś pozioma to klasy (4a, 4b, 4c), a oś pionowa to liczba uczniów. Odczytujemy, że w klasie 4a jest 25 uczniów, w klasie 4b jest 28 uczniów, a w klasie 4c jest 23 uczniów.
Przykład: Mamy diagram kołowy, który pokazuje, jak uczniowie dojeżdżają do szkoły. 20% uczniów przyjeżdża rowerem, 30% autobusem, a 50% pieszo. Widzimy, że najwięcej uczniów przychodzi do szkoły pieszo.
Ćwiczenia!
Spróbuj rozwiązać kilka zadań. Im więcej ćwiczysz, tym lepiej rozumiesz temat!
Zadanie 1: Na mapie w skali 1:25000 odległość między dwoma miastami wynosi 8 cm. Oblicz rzeczywistą odległość między tymi miastami.
Zadanie 2: Narysuj plan swojego pokoju. Ustal skalę i zaznacz na planie najważniejsze meble. Zrób legendę, żeby wszystko było jasne!
Zadanie 3: Zbierz dane na temat ulubionych sportów uczniów w Twojej klasie i przedstaw je na diagramie słupkowym.
Podsumowanie
Pamiętaj:
- Skala to stosunek odległości na mapie do odległości w rzeczywistości.
- Plan to widok z góry przedstawiający obszar.
- Diagram to graficzne przedstawienie danych.
Naucz się zamieniać skalę liczbową na mianowaną, obliczać rzeczywiste odległości, odczytywać plany i diagramy.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Ciebie!
