Hej! Zastanawialiście się kiedyś, jak rozmawiać z kimś, żeby naprawdę go zmotywować do zmiany? Nie chodzi o naciskanie czy mówienie, co ma robić. Chodzi o pomoc w odkryciu jego własnej motywacji. To właśnie jest Dialog Motywujący (DM).
DM to styl rozmowy, który pomaga osobie zbadać i rozwiązać swoje ambiwalencje. Ambiwalencja to stan, w którym mamy mieszane uczucia co do jakiejś zmiany. Chcemy coś zrobić, ale jednocześnie boimy się lub mamy wątpliwości. Na przykład, chcemy zacząć ćwiczyć, ale nie mamy na to czasu i jesteśmy zmęczeni po szkole. Dialog Motywujący pomaga rozstrzygnąć takie konflikty wewnętrzne.
Co to właściwie jest Dialog Motywujący?
Dialog Motywujący (Motivational Interviewing) to oparty na współpracy, skoncentrowany na osobie styl prowadzenia rozmowy. Ma on na celu wydobycie i wzmocnienie motywacji do zmiany. Najważniejsze jest partnerstwo, akceptacja, współczucie i wydobywanie.
Partnerstwo oznacza, że pracujemy razem z osobą, a nie "na niej". Nie jesteśmy ekspertem, który wie lepiej. Jesteśmy partnerem, który pomaga jej znaleźć własne rozwiązania. Wyobraź sobie, że pomagasz przyjacielowi wybrać studia. Nie narzucasz mu swojego zdania, tylko wspólnie analizujecie różne opcje i jego preferencje.
Akceptacja to bezwarunkowe przyjęcie osoby taką, jaka jest. Nie oceniamy, nie krytykujemy, tylko staramy się zrozumieć jej perspektywę. Nawet jeśli nie zgadzamy się z jej wyborami, akceptujemy ją jako osobę. Myśl o tym jak o przyjmowaniu do wiadomości, że każdy ma prawo do własnych błędów i wyborów, bez osądzania.
Współczucie to troska o dobro osoby, z którą rozmawiamy. Chcemy jej pomóc osiągnąć to, co dla niej najlepsze. Oznacza to, że autentycznie się nią przejmujemy i chcemy jej dobrze. To tak, jakbyś martwił się o kolegę, który ma problemy z nauką i chciałbyś mu pomóc.
Wydobywanie to przekonanie, że osoba ma w sobie zasoby i odpowiedzi, których potrzebuje do zmiany. Naszym zadaniem jest pomóc jej je odkryć. Nie narzucamy swoich rozwiązań, tylko zadajemy pytania, które pomagają jej samej do nich dojść. To trochę jak szukanie skarbu – my dajemy mapę (pytania), a osoba sama go znajduje (rozwiązania).
Cztery główne zasady Dialogu Motywującego
DM opiera się na czterech zasadach, które pomagają nam utrzymać odpowiedni kierunek rozmowy:
- Oparcie się odruchowi poprawiania (Resisting the Righting Reflex): Często, gdy widzimy, że ktoś robi coś "źle", chcemy go natychmiast poprawić. W DM staramy się tego unikać. Zamiast tego, skupiamy się na zrozumieniu jego perspektywy. Wyobraź sobie, że kolega pali papierosy. Zamiast mu mówić "powinieneś rzucić!", zapytaj "Jak się z tym czujesz?".
- Wsłuchiwanie się ze zrozumieniem (Understanding the Person’s Motivations): Staramy się zrozumieć, co motywuje daną osobę. Co jest dla niej ważne? Jakie ma cele? Im lepiej zrozumiemy jej motywacje, tym łatwiej będzie nam pomóc jej w zmianie. Spróbuj dowiedzieć się, dlaczego ktoś chce schudnąć – czy to dla zdrowia, wyglądu, czy samopoczucia.
- Wysłuchiwanie (Listening): Aktywne słuchanie to klucz do zrozumienia perspektywy drugiej osoby. Oznacza to, że skupiamy się na tym, co mówi, zamiast planować, co chcemy odpowiedzieć. Parafrazujemy, zadajemy pytania otwarte i okazujemy empatię. Staraj się naprawdę usłyszeć, co ktoś ma do powiedzenia, bez przerywania i oceniania.
- Wzmacnianie zaufania (Empowering the Person): Pomagamy osobie uwierzyć w to, że jest w stanie dokonać zmiany. Podkreślamy jej mocne strony, dotychczasowe sukcesy i zasoby. Wierzymy w jej potencjał i pomagamy jej uwierzyć w siebie. Przypomnij komuś, że w przeszłości udało mu się osiągnąć trudny cel, aby dodać mu pewności siebie.
Techniki stosowane w Dialogu Motywującym
W DM stosuje się różne techniki, które pomagają w prowadzeniu rozmowy:
Zadawanie pytań otwartych
Pytania otwarte wymagają bardziej rozbudowanej odpowiedzi niż "tak" lub "nie". Pomagają osobie wyrazić swoje myśli i uczucia. Przykłady: "Jakie masz przemyślenia na temat...?", "Co sprawia Ci największą trudność w...?", "Jakie są Twoje obawy związane z...?"
Potwierdzanie
Potwierdzanie to okazywanie zrozumienia i akceptacji dla tego, co mówi osoba. Możemy potwierdzać jej emocje, myśli, wartości i wysiłki. Przykłady: "Rozumiem, że czujesz się sfrustrowany.", "Doceniam Twoją determinację.", "To wymagało dużo odwagi."
Refleksyjne słuchanie
Refleksyjne słuchanie polega na powtarzaniu, parafrazowaniu lub odzwierciedlaniu tego, co mówi osoba. Pomaga jej poczuć się usłyszaną i zrozumianą. Przykłady: Osoba mówi: "Nie wiem, czy dam radę zdać ten egzamin". Ty możesz odpowiedzieć: "Wydaje Ci się, że to zbyt trudne?".
Podsumowywanie
Podsumowywanie polega na zebraniu najważniejszych informacji, które zostały powiedziane podczas rozmowy. Pomaga osobie zobaczyć całość obrazu i uporządkować swoje myśli. Przykłady: "Z tego, co rozumiem, chcesz zacząć regularnie ćwiczyć, ale brakuje Ci czasu i motywacji.", "Omówiliśmy Twoje mocne strony i trudności związane z...".
Przykłady Dialogu Motywującego w życiu codziennym
Sytuacja: Twój przyjaciel spędza dużo czasu grając w gry komputerowe i zaniedbuje naukę.
Zamiast: "Powinieneś przestać tyle grać i wziąć się za naukę!" (Oparcie się odruchowi poprawiania)
Zastosuj DM:
- Ty: "Widzę, że poświęcasz dużo czasu na gry. Co Ci to daje?" (Pytanie otwarte)
- Przyjaciel: "To mnie relaksuje i pozwala zapomnieć o problemach."
- Ty: "Rozumiem. Czyli gry pomagają Ci się odprężyć i oderwać od stresu." (Refleksyjne słuchanie)
- Przyjaciel: "Tak, ale ostatnio zaczynam się martwić, że zaniedbuję naukę."
- Ty: "Martwisz się, że gry wpływają na Twoje wyniki w szkole?" (Refleksyjne słuchanie)
- Przyjaciel: "No tak. Chciałbym mieć lepsze oceny, ale nie wiem, jak to pogodzić."
- Ty: "Rozumiem, że chciałbyś znaleźć równowagę między grami a nauką. Co już próbowałeś zrobić w tym kierunku?" (Pytanie otwarte, Wzmacnianie zaufania)
Dzięki takiemu podejściu, Twój przyjaciel sam zacznie rozważać problem i szukać rozwiązań. Ty stajesz się wsparciem, a nie osobą, która go poucza.
Podsumowanie
Dialog Motywujący to potężne narzędzie do pomagania innym w zmianie. Pamiętaj o partnerstwie, akceptacji, współczuciu i wydobywaniu. Stosuj pytania otwarte, potwierdzaj, refleksyjnie słuchaj i podsumowuj. Przede wszystkim, bądź cierpliwy i empatyczny. Zmiana to proces, a Twoja rola to bycie wsparciem na tej drodze. Ćwicz te umiejętności i zobaczysz, jak Twoje relacje z innymi stają się głębsze i bardziej satysfakcjonujące.
Powodzenia!
