Cześć! Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego piszemy inaczej niż mówimy? To normalne! Różnice między językiem mówionym a językiem pisanym są spore i wynikają z różnych funkcji, jakie te formy komunikacji pełnią.
Co to właściwie znaczy?
Zacznijmy od podstaw. Język mówiony to sposób, w jaki porozumiewamy się ustnie, twarzą w twarz, przez telefon, czy nawet nagrywając wiadomość głosową. Jest spontaniczny i często improwizowany. Język pisany natomiast to forma komunikacji utrwalona na papierze, ekranie komputera, czy innym nośniku. Jest bardziej przemyślany i dopracowany. Oba są równie ważne, ale rządzą się swoimi prawami.
Spontaniczność kontra planowanie
Główna różnica polega na tym, że w mowie mamy bardzo mało czasu na zastanowienie się nad tym, co chcemy powiedzieć. Musimy reagować na bieżąco. Dlatego często używamy uproszczeń, powtórzeń i wtrąceń. W piśmie natomiast mamy czas na przemyślenie, poprawki i doprecyzowanie naszych myśli. Możemy edytować tekst, aby był jasny, zwięzły i poprawny językowo. Daje nam to większą kontrolę nad tym, jak nasze słowa zostaną odebrane.
Różnice w praktyce
Przyjrzyjmy się konkretnym przykładom, żeby lepiej zrozumieć te różnice.
Słownictwo
W mowie często używamy potocznych słów, slangów i skrótów myślowych. Mówimy: "No, spoko, ogarnę to później." Używamy też wyrazów dźwiękonaśladowczych i ekspresywnych wyrażeń. W piśmie staramy się używać bardziej formalnego słownictwa, unikać wulgaryzmów i dbać o precyzję. Napiszemy raczej: "Dobrze, zajmę się tym w późniejszym terminie." Staramy się wybierać słowa, które są bardziej uniwersalne i zrozumiałe dla szerszego grona odbiorców.
Składnia
Składnia to sposób, w jaki budujemy zdania. W mowie zdania często są niekompletne, urwane, z powtórzeniami i dygresjami. "No, wiesz, ja... jakby... no, miałem iść, ale... w sumie... nie wiem." W piśmie dbamy o poprawne konstrukcje zdaniowe, używamy zdań złożonych, podrzędnych i staramy się zachować logiczny porządek myśli. Napiszemy raczej: "Planowałem pójść, ale ostatecznie zrezygnowałem." Poprawna składnia pomaga uniknąć nieporozumień i sprawia, że tekst jest bardziej czytelny.
Gramatyka
W mowie często przymykamy oko na drobne błędy gramatyczne. Używamy niepoprawnych form fleksyjnych, zapominamy o interpunkcji. "Poszłem do sklepu i kupiłem mleko." W piśmie gramatyka jest bardzo ważna. Dbamy o poprawne formy czasowników, rzeczowników, przymiotników. Stosujemy zasady interpunkcji, aby tekst był czytelny i zrozumiały. Napiszemy raczej: "Poszedłem do sklepu i kupiłem mleko." Poprawna gramatyka świadczy o naszej dbałości o język i ułatwia komunikację.
Interpunkcja i intonacja
W mowie intonacja, ton głosu i gestykulacja pomagają nam wyrazić emocje i przekazać dodatkowe informacje. Możemy podnieść głos, żeby podkreślić coś ważnego, albo zrobić pauzę, żeby dać słuchaczowi czas na przemyślenie. W piśmie intonację zastępuje interpunkcja. Używamy kropek, przecinków, pytajników, wykrzykników, aby pokazać, jak czytać tekst. Emocje możemy wyrazić za pomocą słów i opisów. Zamiast powiedzieć z ironią: "Och, super!", napiszemy: "Byłem zachwycony" (z wyraźną nutą sarkazmu w tonie).
Kontekst
W mowie często bazujemy na wspólnym kontekście i założeniach. Możemy powiedzieć: "Wiesz, o co chodzi", zakładając, że nasz rozmówca wie, o jakiej sytuacji mówimy. W piśmie musimy być bardziej precyzyjni i wyjaśniać kontekst, żeby uniknąć nieporozumień. Musimy pamiętać, że nasz czytelnik może nie mieć takiej samej wiedzy jak my, dlatego musimy mu wszystko dokładnie wytłumaczyć.
Przykłady z życia
Wyobraź sobie, że piszesz SMS-a do przyjaciela: "Stary, zaraz będę, spóźnię się, bo korki." To język mówiony, potoczny, skrótowy. Teraz wyobraź sobie, że piszesz oficjalne podanie do dziekanatu: "Uprzejmie proszę o usprawiedliwienie mojej nieobecności na zajęciach w dniu dzisiejszym z powodu utrudnień w ruchu drogowym." To język pisany, formalny i precyzyjny. Oba teksty przekazują podobną informację, ale robią to w zupełnie inny sposób.
Czy język mówiony jest gorszy?
Absolutnie nie! Język mówiony jest naturalny, spontaniczny i doskonale sprawdza się w codziennych sytuacjach. Dzięki niemu możemy szybko i swobodnie komunikować się z innymi ludźmi. Ważne jest jednak, aby umieć dostosować swój język do sytuacji i odbiorcy. W szkole, na uczelni, w pracy i w oficjalnych pismach powinniśmy używać języka pisanego, który jest bardziej precyzyjny i poprawny. Umiejętność posługiwania się obiema formami języka jest kluczowa dla efektywnej komunikacji.
Podsumowanie
Pamiętaj, że język mówiony i język pisany to dwie różne formy komunikacji, które mają swoje własne zasady i konwencje. Język mówiony jest spontaniczny i potoczny, a język pisany jest przemyślany i formalny. Opanowanie obu form języka jest ważne dla sukcesu w życiu osobistym i zawodowym. Mam nadzieję, że teraz lepiej rozumiesz te różnice!
