Hej, piątoklasiści! Dziś zajmiemy się podmiotami w zdaniach. Brzmi strasznie? Nie martwcie się! Będzie łatwo i obrazowo.
Czym jest Podmiot?
Podmiot to taki bohater zdania. To on coś robi, to o nim mówimy.
Wyobraźcie sobie, że zdanie to film. Podmiot to główna gwiazda tego filmu! Bez niego nie ma historii.
Przykład: Kasia czyta książkę.
Kto czyta? Kasia! Więc Kasia to podmiot.
Rodzaje Podmiotów
Podmioty dzielą się na różne rodzaje. Poznamy je krok po kroku. Pomyślcie o nich jak o różnych aktorach grających główne role.
1. Podmiot Gramatyczny
To najłatwiejszy do rozpoznania podmiot. Jest wyrażony rzeczownikiem w mianowniku (kto? co?).
Przykład: Pies biega po parku.
Kto biega? Pies! Pies jest podmiotem gramatycznym.
Pomyślcie o nim jak o konkretnej osobie lub rzeczy, którą widzicie.
2. Podmiot Logiczny
Podmiot logiczny jest trudniejszy do zauważenia. Znajduje się w zdaniach z bezosobowymi formami czasowników. Często wyrażony jest w celowniku (komu? czemu?).
Przykład: Dziecku jest zimno.
Kto odczuwa zimno? Dziecko! Dziecku jest podmiotem logicznym. Choć форма "dziecku" nie jest w mianowniku, to dziecko jest "sprawcą" stanu (zimna).
Wyobraźcie sobie, że choć nie widzicie go na pierwszym planie, to on czuje i doświadcza.
3. Podmiot Domniemany
Podmiot domniemany to taki niewidzialny bohater. Nie jest wyrażony w zdaniu wprost, ale możemy się go domyślić z formy czasownika. Często występuje w poleceniach.
Przykład: Idę do szkoły.
Kto idzie? Ja! Choć "ja" nie jest napisane, wiemy, że to ja idę. "Ja" jest podmiotem domniemanym.
Myślcie o nim jak o duchu – jest obecny, choć go nie widać.
Przykład 2: Ucz się pilnie!
Kto ma się uczyć? Ty! Podmiot domniemany to "ty".
4. Podmiot Szeregowy
Podmiot szeregowy to grupa bohaterów! Składa się z kilku wyrazów połączonych spójnikiem (i, oraz, albo) albo przecinkami.
Przykład: Ania, Basia i Celina poszły na spacer.
Kto poszedł na spacer? Ania, Basia i Celina! Cała ta trójka to podmiot szeregowy.
Wyobraźcie sobie, że to cała drużyna grająca razem!
5. Podmiot Zbiorowy
Podmiot zbiorowy to nazwa grupy osób lub rzeczy traktowana jako całość. Często są to rzeczowniki zbiorowe.
Przykład: Stado owiec pasie się na łące.
Co się pasie? Stado! Stado to podmiot zbiorowy. Mówimy o całej grupie owiec.
Pomyślcie o tym jak o zespole muzycznym – mówimy o zespole jako całości, a nie o każdym muzyku z osobna.
Ćwiczenia
Spróbujmy teraz poćwiczyć!
Zadanie 1: Znajdź podmiot w zdaniu: Książka leży na stole.
Odpowiedź: Książka to podmiot gramatyczny.
Zadanie 2: Określ rodzaj podmiotu: Jest mi smutno.
Odpowiedź: "Mi" (od "ja") jest podmiotem logicznym.
Zadanie 3: Co jest podmiotem w zdaniu: Rysuj starannie!
Odpowiedź: Podmiot domniemany to "ty".
Zadanie 4: Wskaż podmiot w zdaniu: Mama i tata pojechali na wakacje.
Odpowiedź: Mama i tata to podmiot szeregowy.
Zadanie 5: Jaki podmiot występuje w zdaniu: Tłum ludzi zgromadził się na rynku.
Odpowiedź: Tłum to podmiot zbiorowy.
Pamiętajcie, podmiot to bohater zdania! Dzięki niemu zdanie ma sens i opowiada jakąś historię. Rozpoznawanie rodzajów podmiotów to jak poznawanie różnych twarzy tego bohatera!
Powodzenia w dalszej nauce!
