Witajcie, młodzi odkrywcy! Przygotowujemy się do działu 2 z Puls Życia, prawda?
Zrobimy to razem, krok po kroku. Bez obaw! Pomożemy zrozumieć wszystko jak najlepiej.
Oddychanie – wymiana gazów
Wyobraźcie sobie balon. To są Wasze płuca!
Kiedy wdychacie powietrze, balon się napełnia. To tlen, potrzebny do życia.
Kiedy wydychacie powietrze, balon się opróżnia. Uwalniacie dwutlenek węgla, produkt uboczny.
To tak jak kominek! Potrzebuje tlenu, żeby palić, a wydziela dym (dwutlenek węgla).
Proces wymiany gazów zachodzi w pęcherzykach płucnych. Malutkie woreczki w płucach.
Pomyślcie o nich jak o malutkich balonikach wewnątrz tego dużego.
Tlen przechodzi z pęcherzyków do krwi. Krew zanosi go do wszystkich komórek ciała.
Dwutlenek węgla robi dokładnie odwrotnie – z komórek do krwi, a potem do pęcherzyków i wydychamy go.
To nieustanna wymiana! Jak kurier dostarczający paczki (tlen) i zabierający śmieci (dwutlenek węgla).
Układ oddechowy – budowa
Mamy kilka ważnych elementów. Nos, krtań, tchawica, oskrzela i płuca.
Nos to brama wejściowa. Filtruje i ogrzewa powietrze. Jak filtr w odkurzaczu!
Krtań to skrzynka głosowa. Dzięki niej mówimy. Jak głośnik w radiu.
Tchawica to rura prowadząca powietrze. Jak rura od odkurzacza, łącząca wszystko.
Oskrzela to rozgałęzienia tchawicy. Prowadzą powietrze do płuc. Jak gałęzie drzewa.
Płuca to najważniejszy element! Tam zachodzi wymiana gazów. Jak fabryka tlenu!
Układ krwionośny – transport substancji
Układ krwionośny to jak autostrada w naszym ciele!
Przewozi krew, która transportuje tlen, składniki odżywcze i inne potrzebne substancje.
Oraz zabiera dwutlenek węgla i produkty uboczne przemiany materii.
Głównym elementem jest serce. To pompa, która napędza krew.
Wyobraźcie sobie pompę wodną, która rozprowadza wodę po całym ogrodzie.
Naczynia krwionośne to drogi, którymi płynie krew. Mamy trzy rodzaje: tętnice, żyły i naczynia włosowate.
Tętnice niosą krew z serca do organów. Jak drogi ekspresowe wywożące towary z magazynu.
Żyły niosą krew z organów do serca. Jak drogi powrotne, zbierające puste opakowania.
Naczynia włosowate są bardzo cienkie. Umożliwiają wymianę substancji między krwią a komórkami.
To jak małe uliczki, gdzie kurier dostarcza przesyłki prosto do domów.
Krew – co zawiera?
Krew to nie tylko czerwona ciecz! To mieszanka różnych składników.
Erytrocyty (czerwone krwinki) – transportują tlen. Mają hemoglobinę, która wiąże tlen.
Pomyślcie o nich jak o małych taksówkach wożących tlen.
Leukocyty (białe krwinki) – bronią organizm przed infekcjami. To żołnierze walczący z bakteriami i wirusami.
Płytki krwi – biorą udział w krzepnięciu krwi. Zatrzymują krwawienie. Jak ekipa naprawcza, która łata dziury.
Osocze – płynna część krwi. Transportuje substancje odżywcze i hormony.
To jak rzeka, w której płyną różne towary i wiadomości.
Odżywianie – energia dla życia
Odżywianie to jak tankowanie samochodu. Potrzebujemy paliwa (jedzenia), żeby mieć energię.
Zjadamy jedzenie, a organizm je trawi. Rozkłada na mniejsze cząsteczki, które mogą być wchłonięte.
To jak rozbiórka domu na cegły i deski, żeby móc wykorzystać je do budowy czegoś innego.
Mamy różne składniki odżywcze: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy i sole mineralne.
Białka budują nasze ciało. Jak cegły w domu. Potrzebne do wzrostu i naprawy tkanek.
Węglowodany dają nam energię. Jak paliwo do samochodu. Dzielimy je na proste (cukry) i złożone (skrobia).
Tłuszcze to zapas energii. Jak magazyn paliwa. Chronią narządy i pomagają w przyswajaniu witamin.
Witaminy i sole mineralne są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Jak olej w silniku – bez nich nic nie będzie działać sprawnie!
Układ pokarmowy – trawienie
Układ pokarmowy to fabryka jedzenia! Przetwarza jedzenie na energię i materiały budulcowe.
Zaczyna się w jamie ustnej. Zęby rozdrabniają jedzenie. Jak młyn.
Ślina nawilża i zaczyna trawić węglowodany. Jak woda, która ułatwia mielenie.
Potem jedzenie trafia do przełyku. Przełyk to rura, która transportuje jedzenie do żołądka.
Żołądek miesza jedzenie z kwasem żołądkowym. Rozkłada białka. Jak betoniarka.
Następnie jedzenie trafia do jelita cienkiego. Jelito cienkie wchłania składniki odżywcze. Jak gąbka.
To tam większość składników odżywczych przenika do krwi.
Resztki jedzenia trafiają do jelita grubego. Jelito grube wchłania wodę. Jak suszarka.
Niestrawione resztki są usuwane z organizmu jako kał.
Teraz już rozumiesz dział 2 lepiej, prawda? Powodzenia na sprawdzianie!
