Hej! Przygotowujesz się do sprawdzianu z Puls Życia, klasa 5? Super! Razem damy radę przejść przez cały podręcznik. Skupimy się na najważniejszych zagadnieniach. Przygotuj się na powtórkę wiedzy!
Rozdział 1: Człowiek – istota żywa
Organizm to całość, która żyje. Człowiek, pies, drzewo - to wszystko organizmy.
Cechy organizmów żywych: ruch, odżywianie, oddychanie, wydalanie, rozmnażanie, wzrost i rozwój, reagowanie na bodźce.
Pamiętaj o procesach życiowych! To one odróżniają nas od rzeczy martwych.
Komórka to podstawowa jednostka życia. Wszystkie organizmy są z nich zbudowane.
Poziomy organizacji życia
Komórka -> Tkanka -> Narząd -> Układ narządów -> Organizm.
Tkanka to zbiór komórek o podobnej budowie i funkcji.
Narząd to część organizmu, która pełni określoną funkcję. Na przykład serce.
Układ narządów to grupa narządów współpracujących ze sobą. Na przykład układ pokarmowy.
Rozdział 2: Układ pokarmowy
Układ pokarmowy służy do trawienia pokarmu. Dzięki temu organizm może korzystać z energii i składników odżywczych.
Budowa układu pokarmowego: jama ustna, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbyt.
Trawienie to proces rozkładu pokarmu na mniejsze cząsteczki.
Enzymy pomagają w trawieniu. To takie małe "pomocniki"!
Wchłanianie to proces przenikania strawionych składników do krwi.
Pamiętaj o zdrowym odżywianiu! Jedz regularnie i różnorodnie.
Rozdział 3: Układ oddechowy
Układ oddechowy dostarcza tlen do organizmu i usuwa dwutlenek węgla.
Budowa układu oddechowego: jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela, płuca.
Płuca to najważniejszy narząd układu oddechowego. Tam zachodzi wymiana gazowa.
Wdech to nabieranie powietrza do płuc. Wydech to usuwanie powietrza z płuc.
Oddychanie komórkowe to proces, w którym komórki wykorzystują tlen do uzyskiwania energii.
Unikaj palenia! Szkodzi to Twoim płucom.
Rozdział 4: Układ krążenia
Układ krążenia transportuje krew po całym organizmie.
Budowa układu krążenia: serce, naczynia krwionośne (tętnice, żyły, naczynia włosowate), krew.
Serce to pompa, która pompuje krew. Ciągle pracuje!
Tętnice prowadzą krew z serca. Żyły prowadzą krew do serca.
Krew składa się z osocza, krwinek czerwonych (erytrocytów), krwinek białych (leukocytów) i płytek krwi (trombocytów).
Krwinki czerwone przenoszą tlen. Krwinki białe walczą z chorobami. Płytki krwi pomagają w krzepnięciu krwi.
Rozdział 5: Układ wydalniczy
Układ wydalniczy usuwa zbędne i szkodliwe substancje z organizmu.
Budowa układu wydalniczego: nerki, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa.
Nerki filtrują krew i produkują mocz.
Mocz to płyn zawierający zbędne substancje.
Pij dużo wody! To pomaga nerkom pracować.
Rozdział 6: Układ nerwowy
Układ nerwowy kontroluje działanie całego organizmu.
Budowa układu nerwowego: mózg, rdzeń kręgowy, nerwy.
Neuron to podstawowa jednostka układu nerwowego. Przenosi informacje.
Mózg to centrum dowodzenia. Myślimy nim, uczymy się i zapamiętujemy.
Rdzeń kręgowy łączy mózg z resztą ciała.
Nerwy to "kable", które przenoszą informacje.
Rozdział 7: Układ ruchu
Układ ruchu umożliwia poruszanie się.
Budowa układu ruchu: kości, stawy, mięśnie.
Kości tworzą szkielet. Chronią narządy wewnętrzne.
Stawy to miejsca, gdzie łączą się kości. Umożliwiają ruch.
Mięśnie kurczą się i rozkurczają, powodując ruch.
Ćwicz regularnie! To wzmacnia mięśnie i kości.
Rozdział 8: Zmysły
Zmysły pozwalają nam odbierać informacje z otoczenia.
Rodzaje zmysłów: wzrok, słuch, węch, smak, dotyk.
Oczy pozwalają widzieć. Uszy pozwalają słyszeć. Nos pozwala czuć zapachy. Język pozwala czuć smaki. Skóra pozwala czuć dotyk.
Dbaj o swoje zmysły! Chroń oczy przed słońcem, a uszy przed głośnymi dźwiękami.
Podsumowanie
Gratulacje! Przeszliśmy przez cały podręcznik Puls Życia! Pamiętaj o najważniejszych pojęciach: organizm, komórka, tkanka, narząd, układ narządów. Zwróć uwagę na funkcje poszczególnych układów: pokarmowego, oddechowego, krążenia, wydalniczego, nerwowego, ruchu. No i oczywiście, zmysły! Powodzenia na sprawdzianie!
