Cześć! Przygotowujesz się do sprawdzianu z Puls Życia 2 o układzie wydalniczym? Super! Razem damy radę.
Budowa Układu Wydalniczego
Układ wydalniczy to zespół narządów, które usuwają zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii z naszego organizmu. Są to przede wszystkim produkty przemiany białek.
Nerki
Nerki to podstawowy organ układu wydalniczego. Mamy dwie nerki, które znajdują się w tylnej części jamy brzusznej. Wyglądają jak ziarna fasoli.
Funkcje nerek:
- Filtrowanie krwi
- Usuwanie zbędnych substancji
- Regulacja ilości wody i elektrolitów
- Wydzielanie hormonów (np. erytropoetyny)
Budowa nerki:
- Kora nerkowa: zewnętrzna warstwa nerki. Zawiera nefrony.
- Rdzeń nerkowy: wewnętrzna warstwa nerki. Zawiera piramidy nerkowe.
- Miedniczka nerkowa: miejsce, gdzie zbiera się mocz przed odprowadzeniem do moczowodu.
Nefron
Nefron to podstawowa jednostka funkcjonalna nerki. To w nim zachodzi filtrowanie krwi i powstawanie moczu.
Budowa nefronu:
- Kłębuszek nerkowy (ciałko Malpighiego): sieć naczyń włosowatych, gdzie zachodzi filtracja krwi.
- Torebka Bowmana: otacza kłębuszek, zbiera przesącz.
- Kanalik kręty bliższy: miejsce wchłaniania zwrotnego substancji potrzebnych organizmowi (np. glukozy, aminokwasów, wody).
- Pętla Henlego: odpowiedzialna za zagęszczanie moczu.
- Kanalik kręty dalszy: miejsce dalszego wchłaniania zwrotnego i wydzielania substancji.
- Kanalik zbiorczy: przewód odprowadzający mocz z wielu nefronów do miedniczki nerkowej.
Moczowody
Moczowody to przewody, które transportują mocz z nerek do pęcherza moczowego. Mamy dwa moczowody.
Pęcherz Moczowy
Pęcherz moczowy to elastyczny worek, w którym gromadzi się mocz. Może pomieścić nawet do 500 ml moczu.
Cewka Moczowa
Cewka moczowa to przewód, którym mocz jest wydalany z pęcherza moczowego na zewnątrz organizmu. U kobiet cewka moczowa jest krótsza niż u mężczyzn.
Powstawanie Moczu
Proces powstawania moczu składa się z trzech etapów:
- Filtracja kłębuszkowa: przesączanie krwi z kłębuszka nerkowego do torebki Bowmana. Powstaje mocz pierwotny. Mocz pierwotny zawiera dużo wody, glukozy, aminokwasów, soli mineralnych i mocznika.
- Resorpcja zwrotna (wchłanianie zwrotne): odzyskiwanie z moczu pierwotnego substancji potrzebnych organizmowi (np. glukozy, aminokwasów, wody, soli mineralnych). Zachodzi głównie w kanaliku krętym bliższym.
- Sekrecja: wydzielanie zbędnych lub szkodliwych substancji z krwi do kanalika nerkowego.
W wyniku tych procesów powstaje mocz ostateczny, który jest wydalany z organizmu.
Inne Narządy Wydalnicze
Oprócz nerek, w procesie wydalania uczestniczą również inne narządy:
- Skóra: wydala wodę, sole mineralne i mocznik w postaci potu.
- Płuca: wydalają dwutlenek węgla i wodę w postaci pary wodnej.
- Wątroba: usuwa toksyny i wytwarza żółć, która jest wydalana z kałem.
- Jelito grube: usuwa niestrawione resztki pokarmowe i wodę.
Choroby Układu Wydalniczego
Niestety, układ wydalniczy jest narażony na różne choroby. Ważne jest, aby dbać o jego zdrowie.
- Zapalenie pęcherza moczowego: częste oddawanie moczu, pieczenie, ból w podbrzuszu.
- Kamica nerkowa: powstawanie kamieni w nerkach, powodujących silny ból.
- Niewydolność nerek: upośledzenie funkcji nerek, prowadzące do nagromadzenia się toksyn w organizmie.
- Kłębuszkowe zapalenie nerek: choroba autoimmunologiczna, uszkadzająca kłębuszki nerkowe.
Profilaktyka Chorób Układu Wydalniczego
Jak dbać o układ wydalniczy?
- Pij dużo wody (około 2 litrów dziennie).
- Unikaj nadmiaru soli i białka w diecie.
- Regularnie oddawaj mocz.
- Dbaj o higienę osobistą.
- Lecz infekcje układu moczowego.
Podsumowanie
Pamiętaj:
- Układ wydalniczy usuwa zbędne i szkodliwe substancje z organizmu.
- Nerki są głównym organem układu wydalniczego.
- Nefron to podstawowa jednostka funkcjonalna nerki.
- Mocz powstaje w procesie filtracji, resorpcji zwrotnej i sekrecji.
- Oprócz nerek, w wydalaniu uczestniczą również skóra, płuca, wątroba i jelito grube.
- Dbaj o układ wydalniczy poprzez picie dużej ilości wody i zdrową dietę.
Powodzenia na sprawdzianie! Jesteś świetny/a i dasz radę!
