Cześć! Przygotuj się do egzaminu z przekształcania zdań pojedynczych w złożone. Razem damy radę!
Wstęp do zdań złożonych
Zaczynamy! Zdania złożone powstają przez połączenie dwóch lub więcej zdań pojedynczych.
Pamiętaj, zdanie pojedyncze ma jedno orzeczenie. Np. "Uczę się gramatyki."
Zdanie złożone ma dwa lub więcej orzeczeń. Np. "Uczę się gramatyki, bo chcę zdać egzamin."
Rodzaje zdań złożonych
Istnieją różne rodzaje zdań złożonych. Poznajmy je!
Zdania współrzędnie złożone
W zdaniach współrzędnie złożonych poszczególne zdania składowe są równorzędne.
Łączymy je spójnikami współrzędnymi. Np. i, oraz, ale, lecz, więc, zatem, dlatego.
Przykład: "Uczę się, i powtarzam materiał."
Inny przykład: "Chcę zdać egzamin, więc się uczę."
Zdania współrzędnie złożone łączne wyrażają następstwo zdarzeń. Używamy spójników i, oraz, a także.
Zdania współrzędnie złożone rozłączne wskazują na wybór. Używamy spójników albo, lub, bądź.
Zdania współrzędnie złożone przeciwstawne wyrażają przeciwieństwo. Używamy spójników ale, lecz, natomiast.
Zdania współrzędnie złożone wynikowe pokazują skutek. Używamy spójników więc, zatem, dlatego.
Zdania podrzędnie złożone
W zdaniach podrzędnie złożonych jedno zdanie jest nadrzędne, a drugie podrzędne.
Zdanie nadrzędne to to, które ma sens samo w sobie.
Zdanie podrzędne dopełnia, określa lub wyjaśnia zdanie nadrzędne. Odpowiada na pytanie.
Przykład: "Wiem, że egzamin będzie trudny." (że egzamin będzie trudny - zdanie podrzędne)
Zdania podrzędne wprowadzamy spójnikami lub zaimkami względnymi. Np. że, żeby, ponieważ, który, kto, co, gdzie, kiedy.
Rodzaje zdań podrzędnych
Wyróżniamy wiele rodzajów zdań podrzędnych. Najważniejsze to:
Zdanie podrzędne podmiotowe: Odpowiada na pytanie: kto? co?. Np. "Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje."
Zdanie podrzędne orzecznikowe: Dopełnia orzecznik zdania nadrzędnego. Np. "On jest taki, jaki powinien być."
Zdanie podrzędne dopełnieniowe: Dopełnia orzeczenie zdania nadrzędnego. Odpowiada na pytania przypadków zależnych. Np. "Myślę, że wszystko będzie dobrze."
Zdanie podrzędne przydawkowe: Określa rzeczownik w zdaniu nadrzędnym. Odpowiada na pytania: jaki? który? czyj?. Np. "Lubię książki, które są ciekawe."
Zdanie podrzędne okolicznikowe: Określa okoliczności czynności w zdaniu nadrzędnym. Wyróżniamy:
- Zdanie podrzędne okolicznikowe czasu: Odpowiada na pytanie: kiedy? jak długo? odkąd? dokąd?. Np. "Uczę się, gdy mam czas."
- Zdanie podrzędne okolicznikowe miejsca: Odpowiada na pytanie: gdzie? dokąd? skąd?. Np. "Idę, gdzie mnie oczy poniosą."
- Zdanie podrzędne okolicznikowe przyczyny: Odpowiada na pytanie: dlaczego? z jakiego powodu?. Np. "Uczę się, bo chcę zdać egzamin."
- Zdanie podrzędne okolicznikowe celu: Odpowiada na pytanie: po co? w jakim celu?. Np. "Uczę się, żeby zdać egzamin."
- Zdanie podrzędne okolicznikowe sposobu: Odpowiada na pytanie: jak? w jaki sposób?. Np. "Uczę się tak, jak mnie uczono."
- Zdanie podrzędne okolicznikowe warunku: Wyraża warunek. Np. "Jeśli się nauczę, zdam egzamin."
- Zdanie podrzędne okolicznikowe przyzwolenia: Wyraża przyzwolenie na coś. Np. "Chociaż jest trudno, nie poddam się."
Przekształcanie zdań pojedynczych w złożone – ćwiczenia
Czas na praktykę! Przekształć poniższe zdania pojedyncze w złożone, zachowując sens.
Przykład:
Zdanie pojedyncze: "Zrobiłem zakupy, wracając ze szkoły."
Zdanie złożone: "Zrobiłem zakupy, gdy wracałem ze szkoły." (zdanie podrzędne okolicznikowe czasu)
Twoje zadania:
- "Uczę się pilnie, aby zdać egzamin." (podpowiedź: cel)
- "Deszcz padał, uniemożliwiając wyjście na spacer." (podpowiedź: przyczyna)
- "Znam odpowiedź na pytanie." (podpowiedź: dopełnienie)
- "Kupiłem książkę, będącą bestsellerem." (podpowiedź: przydawka)
Spróbuj! Powodzenia!
Podsumowanie
Brawo! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia dotyczące przekształcania zdań pojedynczych w złożone.
Pamiętaj o:
- Różnicy między zdaniem pojedynczym a złożonym.
- Rodzajach zdań złożonych (współrzędnie i podrzędnie złożone).
- Spójnikach i zaimkach względnych.
- Rozpoznawaniu rodzajów zdań podrzędnych.
Kluczem do sukcesu jest praktyka. Im więcej ćwiczysz, tym lepiej zrozumiesz zasady. Wierzę w Ciebie!
Powodzenia na egzaminie! Dasz radę!
