Hej! Chcesz zrozumieć, jak działa Samorząd Terytorialny w Polsce? To jak patrzeć na piramidę władzy, gdzie decyzje podejmowane są blisko ludzi. Zaczynamy!
Trzy Szczeble Władzy Lokalnej
Wyobraź sobie piramidę. Ma trzy poziomy. Każdy poziom ma swoje zadania i odpowiada za inny obszar.
1. Gmina – Fundament
To najniższy poziom. Jak cegła w fundamencie. Gmina to twoje miasto, wieś, albo ich połączenie. Pomyśl o niej jak o twojej najbliższej okolicy.
Organ stanowiący: Rada Gminy/Miasta. To grupa ludzi, których wybierasz. Oni tworzą prawa lokalne, jak na przykład regulamin parkingu.
Organ wykonawczy: Wójt/Burmistrz/Prezydent Miasta. To szef. Realizuje to, co uchwaliła Rada. Wyobraź sobie go jako menadżera twojego miasta.
Zadania: Drogi, szkoły, przedszkola, śmieci, oświetlenie ulic, planowanie przestrzenne. Czyli wszystko, co widzisz na co dzień w swojej okolicy. Na przykład, jeśli twoja ulica jest remontowana, to prawdopodobnie sprawka Gminy.
Przykład: Gmina Kraków, Gmina Zabrze, Gmina Wiejska Zielonki.
2. Powiat – Poziom Średni
Wyżej mamy Powiat. To kilka Gmin obok siebie. Pomyśl o nim jak o zbiorze kilku "cegieł", które razem tworzą coś większego.
Organ stanowiący: Rada Powiatu. Wybierasz radnych. Oni decydują o sprawach ważnych dla całego powiatu, a nie tylko jednej gminy.
Organ wykonawczy: Zarząd Powiatu z Starostą na czele. Starosta to szef. On i jego zarząd wdrażają decyzje Rady Powiatu.
Zadania: Szpitale, szkoły średnie, drogi powiatowe, komunikacja publiczna pomiędzy gminami, ochrona przeciwpowodziowa. Czyli rzeczy, które dotyczą kilku gmin na raz. Pomyśl o transporcie publicznym łączącym twoje miasto z sąsiednim.
Przykład: Powiat Krakowski, Powiat Gliwicki, Powiat Wołomiński.
3. Województwo – Wierzchołek Piramidy
Na samej górze jest Województwo. To największa jednostka. Pomyśl o niej jak o dachu piramidy, który chroni wszystkie "cegły" i "zbiory cegieł" poniżej.
Organ stanowiący: Sejmik Województwa. Wybierasz radnych. Oni decydują o strategii rozwoju całego regionu.
Organ wykonawczy: Zarząd Województwa z Marszałkiem Województwa na czele. Marszałek to najważniejsza osoba. On i jego zarząd zarządzają budżetem i realizują plany.
Zadania: Polityka regionalna, fundusze europejskie, szpitale specjalistyczne, drogi krajowe i wojewódzkie, promocja regionu. Czyli rzeczy, które mają wpływ na rozwój gospodarczy i społeczny całego województwa. Pomyśl o dużych inwestycjach finansowanych z funduszy europejskich.
Przykład: Województwo Małopolskie, Województwo Śląskie, Województwo Mazowieckie.
Jak to Działa w Praktyce?
Wyobraź sobie, że twoja szkoła podstawowa (Gmina) potrzebuje remontu. Gmina organizuje przetarg i wybiera firmę, która to zrobi. Jeśli potrzebny jest nowy szpital w regionie (kilka Gmin), to Powiat może pomóc w jego budowie lub modernizacji. A jeśli Województwo chce przyciągnąć inwestorów, organizuje targi i promuje swój region.
Wszystkie te szczeble współpracują ze sobą. Ale każdy ma swoje własne pieniądze (budżet) i sam decyduje, na co je wydać. To daje dużą swobodę w działaniu.
Wybory – Twój Głos Ma Znaczenie!
Pamiętaj, że to ty wybierasz ludzi, którzy zasiadają w Radach Gmin, Radach Powiatów i Sejmikach Województw. Twój głos ma znaczenie! To oni decydują o tym, jak będzie wyglądać twoja okolica, twój powiat i twoje województwo.
Wybory do samorządu terytorialnego odbywają się co 5 lat. To wtedy możesz wybrać swoich przedstawicieli, którzy będą reprezentować twoje interesy.
Podsumowanie – Piramida Władzy
Samorząd Terytorialny to system, w którym władza jest blisko ludzi. To piramida, na której szczycie jest Województwo, w środku Powiat, a u podstawy Gmina. Każdy poziom ma swoje zadania i odpowiada za inny obszar. Twój głos ma znaczenie i możesz wpływać na to, co dzieje się w twojej okolicy. Pamiętaj o tym!
Mam nadzieję, że teraz lepiej rozumiesz, jak działa Samorząd Terytorialny w Polsce. To system, który ma służyć tobie i twojej społeczności.
