Hej! Zaraz ogarniemy Prawa Człowieka do sprawdzianu z WOS od Operonu. Gotowi?
Pomyśl o Prawach Człowieka jak o zasadach gry. Każdy musi ich przestrzegać.
Czym są Prawa Człowieka?
To podstawowe wolności i uprawnienia. Przysługują każdemu. Niezależnie od koloru skóry, wyznania, czy miejsca urodzenia.
Wyobraź sobie, że to tarcza. Chroni Cię przed niesprawiedliwością.
Są niezbywalne. Nikt nie może Ci ich odebrać.
Są powszechne. Obowiązują na całym świecie.
Są nienaruszalne. Nie można ich ograniczać bez powodu.
Rodzaje Praw Człowieka
Podzielmy je na grupy. Będzie łatwiej!
Prawa osobiste.
To Twoja prywatność. Prawo do życia. Prawo do wolności osobistej.
To jak Twój własny pokój. Nikt nie może tam wejść bez Twojej zgody (z wyjątkami, gdy jest zagrożone czyjeś życie!).
Przykład: Nikt nie może Cię bez powodu aresztować. Albo przeszukiwać Twojego domu bez nakazu sądowego.
Prawa polityczne.
Pozwalają uczestniczyć w życiu społecznym. Prawo do głosowania. Prawo do wyrażania opinii.
To jak możliwość wybrania, co jesz na obiad. Masz głos! Możesz zdecydować.
Przykład: Możesz głosować w wyborach. Możesz krytykować władzę. Ale pamiętaj - konstruktywnie!
Prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne.
Zapewniają godne życie. Prawo do pracy. Prawo do edukacji. Prawo do ochrony zdrowia.
Pomyśl o tym jak o siatce bezpieczeństwa. Chroni Cię przed biedą i wykluczeniem.
Przykład: Masz prawo do bezpłatnej edukacji. Masz prawo do opieki lekarskiej.
Dokumenty międzynarodowe.
Gdzie to wszystko jest zapisane?
Przede wszystkim w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Ogłoszona przez ONZ w 1948 roku.
Wyobraź sobie to jako plakat na ścianie świata. Przypomina o prawach dla każdego.
Kolejny ważny dokument: Europejska Konwencja Praw Człowieka. Chroni prawa w Europie.
To jak umowa między krajami europejskimi. Zobowiązują się do przestrzegania praw.
Mamy też Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej. Tam też są zapisane Twoje prawa.
To jak najważniejsza instrukcja obsługi państwa. Określa zasady działania i prawa obywateli.
Kto chroni Prawa Człowieka?
Wiele instytucji stoi na straży.
Organizacje pozarządowe (NGO). Np. Amnesty International, Helsińska Fundacja Praw Człowieka.
To jak superbohaterowie. Walczą o sprawiedliwość i bronią słabszych.
Rzecznik Praw Obywatelskich. W Polsce bada sprawy naruszeń praw.
To jak adwokat obywateli. Pomaga, gdy Twoje prawa są łamane.
Sądy. Rozstrzygają spory i karzą za naruszenia.
To jak sędzia na boisku. Pilnuje, żeby gra była fair.
Przykłady naruszeń.
Gdzie możemy spotkać się z łamaniem praw?
Dyskryminacja. Traktowanie kogoś gorzej ze względu na rasę, płeć, religię, orientację seksualną.
To jak nierówne dzielenie ciasta. Jedni dostają więcej, inni mniej, bez powodu.
Cenzura. Kontrola i ograniczanie wolności słowa.
To jak zaklejanie komuś ust. Nie pozwala mówić, co myśli.
Tortury. Okrutne i nieludzkie traktowanie.
To jak bicie słabszego. Absolutnie niedopuszczalne!
Co robić, gdy Twoje prawa są łamane?
Nie bój się! Szukaj pomocy!
Zgłoś się do Rzecznika Praw Obywatelskich. Napisz skargę.
Skontaktuj się z organizacją pozarządową. Opowiedz o swojej sytuacji.
Zgłoś sprawę na policję lub do prokuratury.
Pamiętaj: masz prawo do obrony!
Podsumowując: Prawa Człowieka są bardzo ważne. Chroń je i domagaj się ich przestrzegania. Powodzenia na sprawdzianie!
