Hej uczniowie klasy 4! Przygotowujemy się do klasówki z przyrody, dział 3. Nie martwcie się, razem damy radę! Skupmy się na najważniejszych zagadnieniach.
Powłoka Ziemska
Co to jest powłoka ziemska? To zewnętrzna warstwa naszej planety. Pamiętajcie, że składa się z kilku elementów.
Skały i minerały
Skały to naturalne skupiska minerałów. Minerały to substancje nieorganiczne, które mają określony skład chemiczny i strukturę. Ważne, żebyście zapamiętali te definicje!
Jakie są rodzaje skał? Mamy skały magmowe, osadowe i metamorficzne. Każda z nich powstaje w inny sposób.
Skały magmowe powstają z magmy lub lawy. Na przykład granit i bazalt.
Skały osadowe tworzą się z nagromadzonych osadów. Na przykład piasek i wapień.
Skały metamorficzne powstają, gdy inne skały zostają przekształcone pod wpływem wysokiej temperatury i ciśnienia. Na przykład marmur.
Warto zapamiętać kilka przykładów minerałów: kwarc, skalenie, mika.
Jak rozpoznawać skały i minerały? Możemy patrzeć na ich kolor, twardość, połysk i inne cechy.
Gleba
Gleba to wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej. Jest bardzo ważna dla roślin i zwierząt. To tam rosną rośliny, które dają nam pożywienie.
Z czego składa się gleba? Z części mineralnych (np. piasku, iłu), części organicznych (np. próchnicy), wody i powietrza.
Próchnica to rozłożona materia organiczna. Jest bardzo ważna dla żyzności gleby. Im więcej próchnicy, tym lepiej dla roślin.
Rodzaje gleb: piaszczyste, gliniaste, próchniczne. Każda ma inne właściwości.
Gleby piaszczyste są przepuszczalne, ale mało żyzne. Gleby gliniaste są ciężkie i słabo przepuszczalne. Gleby próchniczne są żyzne i dobrze zatrzymują wodę.
Jak dbać o glebę? Trzeba unikać zanieczyszczeń i stosować odpowiednie nawozy.
Wody na Ziemi
Woda to bardzo ważny składnik naszej planety. Pokrywa ponad 70% powierzchni Ziemi!
Rodzaje wód
Mamy wody słone (morza, oceany) i słodkie (rzeki, jeziora, lodowce, wody podziemne).
Większość wody na Ziemi to woda słona. Wody słodkiej jest stosunkowo mało.
Rzeki to naturalne cieki wodne, które płyną po powierzchni Ziemi. Mają swój początek (źródło) i koniec (ujście).
Jeziora to naturalne zbiorniki wodne. Mogą być różne pod względem wielkości i głębokości.
Morza i oceany to ogromne zbiorniki wody słonej. Są połączone ze sobą.
Lodowce to ogromne masy lodu, które powstają w miejscach, gdzie śnieg pada częściej, niż się topi.
Wody podziemne znajdują się pod powierzchnią Ziemi. Są bardzo ważne jako źródło wody pitnej.
Obieg wody w przyrodzie
Woda w przyrodzie krąży. To nazywamy obiegiem wody. Polega on na parowaniu, skraplaniu, opadach i spływie.
Parowanie to zamiana wody w parę wodną. Skraplanie to zamiana pary wodnej w wodę. Opady to deszcz, śnieg, grad.
Obieg wody jest bardzo ważny dla życia na Ziemi. Dzięki niemu woda dociera do różnych miejsc.
Znaczenie wody dla życia
Woda jest niezbędna do życia wszystkim organizmom. Rośliny potrzebują wody do wzrostu. Zwierzęta potrzebują wody do picia. My też potrzebujemy wody!
Woda jest też wykorzystywana w przemyśle, rolnictwie i gospodarstwach domowych.
Jak oszczędzać wodę? Zamykaj kran podczas mycia zębów, bierz prysznic zamiast kąpieli, naprawiaj cieknące krany.
Powietrze
Powietrze to mieszanina gazów, która otacza Ziemię. Bez powietrza nie moglibyśmy oddychać!
Skład powietrza
Głównymi składnikami powietrza są azot i tlen. Jest też niewielka ilość innych gazów, np. dwutlenku węgla i argonu.
Tlen jest niezbędny do oddychania wszystkim organizmom. Dwutlenek węgla jest potrzebny roślinom do fotosyntezy.
Właściwości powietrza
Powietrze jest bezbarwne, bezwonne i bez smaku. Ale ma wagę i zajmuje miejsce.
Powietrze może się poruszać. To nazywamy wiatrem.
Zanieczyszczenie powietrza
Zanieczyszczenie powietrza to obecność w powietrzu szkodliwych substancji. Pochodzą one z różnych źródeł, np. z fabryk, samochodów, pieców.
Zanieczyszczenie powietrza jest szkodliwe dla zdrowia ludzi i zwierząt. Może powodować choroby układu oddechowego.
Jak dbać o czyste powietrze? Używajmy komunikacji miejskiej zamiast samochodów, oszczędzajmy energię, sadźmy drzewa.
Podsumowanie
Pamiętajcie! Powłoka ziemska składa się ze skał, minerałów i gleby. Wody na Ziemi to wody słone i słodkie. Powietrze to mieszanina gazów, która otacza Ziemię. Dbajmy o naszą planetę!
Powtórzcie definicje: skała, minerał, gleba, próchnica, obieg wody, powietrze.
Zapamiętajcie przykłady: granit, wapień, kwarc, piasek, rzeka, jezioro.
Powodzenia na klasówce! Wierzę w Was!
