Witaj w przewodniku po geografii Azji dla klasy 8! Przygotuj się na fascynującą podróż po największym i najbardziej zróżnicowanym kontynencie świata.
Położenie i Rozmiar Azji
Azja to olbrzymi kontynent. Zajmuje wschodnią część Eurazji. Leży na półkuli północnej i wschodniej. Część wysp znajduje się na półkuli południowej. Ważna jest znajomość współrzędnych geograficznych skrajnych punktów. To pozwala określić rozciągłość kontynentu.
Powierzchnia Azji to około 44,6 miliona km². To prawie 30% całej powierzchni lądowej Ziemi. Jest większa od Afryki, Ameryki Północnej i Południowej razem wziętych. Azja rozciąga się od Oceanu Arktycznego na północy po Ocean Indyjski na południu. Od Oceanu Spokojnego na wschodzie po Europę na zachodzie.
Granica między Europą a Azją jest umowna. Najczęściej przyjmuje się, że biegnie wzdłuż wschodnich podnóży Uralu, rzeką Ural, Morzem Kaspijskim, Górami Kaukaz, Morzem Czarnym i cieśninami tureckimi (Bosfor i Dardanele). Granica jest umowna, gdyż historycznie, kulturowo i politycznie oba kontynenty są ze sobą silnie powiązane.
Ukształtowanie Powierzchni
Azja jest kontynentem o niezwykle zróżnicowanym ukształtowaniu powierzchni. Znajdują się tu najwyższe góry świata, rozległe niziny, głębokie depresje i rozległe wyżyny. Charakteryzuje się dużymi różnicami wysokości.
Najwyższym pasmem górskim jest Himalaje. Znajduje się tam najwyższy szczyt świata – Mount Everest (8848 m n.p.m.). Inne ważne pasma górskie to Karakorum, Hindukusz, Kunlun i Ałtaj. Góry Azji powstały w wyniku kolizji płyt tektonicznych.
Na obszarze Azji znajdują się rozległe niziny, takie jak Nizina Zachodniosyberyjska, Nizina Turańska i Nizina Chińska. Niziny te są często gęsto zaludnione i wykorzystywane rolniczo. Ważne są też wyżyny, np. Wyżyna Tybetańska, nazywana "Dachem Świata", i Wyżyna Irańska.
W Azji występują również depresje, czyli obszary położone poniżej poziomu morza. Najgłębszą depresją jest Depresja Morza Martwego (około 430 m p.p.m.). Depresje często charakteryzują się suchym klimatem i słonymi jeziorami.
Klimat Azji
Klimat Azji jest bardzo zróżnicowany. Wpływa na to ogromna powierzchnia kontynentu, ukształtowanie terenu i odległość od oceanów. W Azji występują wszystkie strefy klimatyczne. Od okołobiegunowej na północy po równikową na południu.
W północnej Azji panuje klimat okołobiegunowy i subpolarny. Charakteryzuje się długimi i mroźnymi zimami oraz krótkimi i chłodnymi latami. Opady są niewielkie. Występuje tam wieloletnia zmarzlina. Na Syberii temperatury zimą mogą spadać poniżej -50°C.
Klimat umiarkowany występuje w środkowej części Azji. Charakteryzuje się wyraźnymi porami roku. Lata są ciepłe, a zimy chłodne. Opady są zróżnicowane, w zależności od odległości od oceanów. W głębi kontynentu klimat jest bardziej suchy.
Południowa i południowo-wschodnia Azja znajduje się pod wpływem klimatu monsunowego. Charakteryzuje się on występowaniem pory deszczowej (monsun letni) i pory suchej (monsun zimowy). Monsuny mają ogromny wpływ na rolnictwo i gospodarkę regionu.
W Azji Zachodniej i Środkowej panuje klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy suchy. Charakteryzuje się wysokimi temperaturami i niewielkimi opadami. Występują tam rozległe pustynie, takie jak Pustynia Arabska i Pustynia Gobi. Życie w tych regionach jest trudne ze względu na brak wody.
Wody Azji
Azja posiada rozbudowaną sieć rzeczną i liczne jeziora. Najdłuższe rzeki Azji to Jangcy, Huang He, Ob, Jenisej i Lena. Rzeki te odgrywają ważną rolę w transporcie, rolnictwie i produkcji energii.
W Azji znajduje się najgłębsze jezioro świata – Bajkał. Jest to również jezioro o największej objętości słodkiej wody na Ziemi. Inne ważne jeziora to Morze Kaspijskie (które jest jeziorem słonym), Jezioro Aralskie (które uległo znacznemu wyschnięciu) i Jezioro Bałchasz.
Azja ma dostęp do kilku oceanów: Oceanu Arktycznego, Oceanu Spokojnego i Oceanu Indyjskiego. Linia brzegowa jest bardzo urozmaicona, z licznymi zatokami, półwyspami i wyspami.
Ludność Azji
Azja jest najludniejszym kontynentem świata. Mieszka tu ponad 4,7 miliarda ludzi, co stanowi około 60% ludności Ziemi. Najludniejsze kraje Azji to Chiny i Indie. Gęstość zaludnienia jest bardzo zróżnicowana, od bardzo wysokiej w dolinach rzek po bardzo niską na obszarach pustynnych i górskich.
W Azji występuje ogromna różnorodność etniczna, kulturowa i religijna. Do najważniejszych grup etnicznych należą Chińczycy, Hindusi, Bengalczycy, Indonezyjczycy i Japończycy. W Azji wyznawane są różne religie, takie jak buddyzm, islam, hinduizm, chrześcijaństwo i sintoizm. Różnorodność kulturowa Azji jest fascynująca.
Gospodarka Azji
Gospodarka Azji jest bardzo zróżnicowana. Niektóre kraje, takie jak Japonia, Korea Południowa i Singapur, są wysoko rozwinięte. Inne, takie jak Afganistan i Nepal, są słabo rozwinięte. Chiny i Indie są krajami o szybko rozwijającej się gospodarce.
Rolnictwo odgrywa ważną rolę w gospodarce wielu krajów Azji. Uprawia się ryż, pszenicę, kukurydzę, herbatę, kawę, przyprawy i inne rośliny. Przemysł jest również ważny, zwłaszcza w krajach rozwiniętych. W Azji produkuje się elektronikę, samochody, tekstylia i inne towary.
Turystyka jest ważnym źródłem dochodów dla wielu krajów Azji. Popularne destynacje turystyczne to Chiny, Tajlandia, Indonezja, Japonia i Indie. Turyści przyjeżdżają podziwiać bogatą kulturę, piękne krajobrazy i zabytki.
