Witajcie drodzy studenci! Przygotowujemy się razem do egzaminu z Wiedzy o Społeczeństwie (WoS)? Świetnie! Dziś skupimy się na jednym z najważniejszych dokumentów: Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Czym jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka?
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (PDPC) to dokument przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 10 grudnia 1948 roku.
Jest to fundamentalny akt międzynarodowy.
Określa podstawowe prawa i wolności, które przysługują każdemu człowiekowi na świecie, niezależnie od rasy, płci, religii, narodowości czy przekonań.
Dlaczego powstała PDPC?
Po okropieństwach II wojny światowej, świat potrzebował jasnego drogowskazu.
Chodziło o to, by nigdy więcej nie dopuścić do sytuacji, w której prawa człowieka są tak brutalnie łamane.
PDPC miała być odpowiedzią na to zapotrzebowanie.
Struktura i Treść Deklaracji
Deklaracja składa się z preambuły i 30 artykułów.
Preambuła wprowadza do tematu i wyjaśnia cele Deklaracji.
Artykuły 1-2 stanowią o ogólnych zasadach, takich jak równość i zakaz dyskryminacji.
Artykuły 3-11 opisują prawa osobiste, takie jak prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego.
Artykuły 12-17 dotyczą praw politycznych i obywatelskich, np. wolność myśli, sumienia i wyznania, prawo do zgromadzeń.
Artykuły 18-27 odnoszą się do praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych, np. prawo do pracy, edukacji i zabezpieczenia społecznego.
Artykuły 28-30 mówią o obowiązkach jednostki wobec społeczeństwa i o tym, że prawa nie mogą być wykorzystywane do łamania praw innych.
Kluczowe prawa zawarte w PDPC
Kilka przykładów ważnych praw:
- Prawo do życia (Artykuł 3): Każdy ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego.
- Zakaz niewolnictwa i poddaństwa (Artykuł 4): Nikt nie może być trzymany w niewoli ani poddaństwie.
- Zakaz tortur i okrutnego traktowania (Artykuł 5): Nikt nie może być poddawany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu.
- Prawo do równego traktowania przed prawem (Artykuł 7): Wszyscy są równi wobec prawa.
- Prawo do sprawiedliwego procesu sądowego (Artykuł 10): Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy przez niezależny i bezstronny sąd.
- Wolność myśli, sumienia i wyznania (Artykuł 18): Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania.
- Wolność słowa i wyrażania opinii (Artykuł 19): Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii i wypowiedzi.
- Prawo do nauki (Artykuł 26): Każdy ma prawo do bezpłatnej nauki, przynajmniej w zakresie podstawowym.
Znaczenie i Wpływ Deklaracji
PDPC, choć sama w sobie nie jest prawnie wiążąca, stała się podstawą dla wielu międzynarodowych traktatów i konwencji.
Inspirowała i nadal inspiruje ruchy społeczne i polityczne na całym świecie.
Wywarła ogromny wpływ na rozwój prawa międzynarodowego.
Pomogła w tworzeniu krajowych konstytucji i ustawodawstw.
Krytyka PDPC
Mimo swojego ogromnego znaczenia, PDPC spotyka się również z krytyką.
Zarzuca się jej, że jest dokumentem zachodnim, narzucającym pewne wartości i standardy innym kulturom.
Krytycy wskazują też na fakt, że Deklaracja nie jest prawnie wiążąca, co osłabia jej skuteczność.
Mimo tych zarzutów, PDPC pozostaje uniwersalnym standardem, do którego dążą państwa i organizacje na całym świecie.
Jak PDPC odnosi się do Polski?
Polska, jako członek ONZ, uznaje i popiera Powszechną Deklarację Praw Człowieka.
Konstytucja RP zawiera wiele zapisów, które są zgodne z zasadami zawartymi w Deklaracji.
Polska aktywnie działa na rzecz ochrony praw człowieka na arenie międzynarodowej.
Podsumowanie
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka to niezwykle ważny dokument.
Ustanawia uniwersalne standardy praw człowieka.
Choć nie jest prawnie wiążąca, ma ogromny wpływ na prawo i politykę na całym świecie.
Pamiętaj o kluczowych prawach i zasadach zawartych w Deklaracji.
Powodzenia na egzaminie!
