Konferencje w Teheranie i Jałcie były kluczowymi spotkaniami Wielkiej Trójki podczas II wojny światowej. Wpłynęły one na powojenny porządek świata. Porozumienia te kształtowały politykę międzynarodową przez dziesięciolecia.
Konferencja w Teheranie (listopad-grudzień 1943)
Konferencja w Teheranie odbyła się w dniach 28 listopada – 1 grudnia 1943 roku. Spotkali się tam: Józef Stalin (ZSRR), Franklin Delano Roosevelt (USA) i Winston Churchill (Wielka Brytania). Było to pierwsze spotkanie przywódców Wielkiej Trójki podczas wojny. Celem było skoordynowanie strategii w walce z Niemcami.
Głównym tematem rozmów było otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej. Stalin nalegał, aby alianci zachodni jak najszybciej zaatakowali Niemcy we Francji. Zmniejszy to presję na front wschodni. Roosevelt i Churchill zobowiązali się do przeprowadzenia inwazji w 1944 roku. Operacja ta została nazwana Operacją Overlord.
Rozmawiano również o powojennej przyszłości Europy. Dyskutowano o podziale Niemiec na strefy okupacyjne. Rozważano także przyszłe granice Polski. Uzgodniono, że Polska powinna otrzymać rekompensatę terytorialną na zachodzie, kosztem Niemiec. Kwestia ta pozostała jednak otwarta i wymagała dalszych ustaleń.
Podczas konferencji poruszono też temat Związku Radzieckiego przystępującego do wojny z Japonią po pokonaniu Niemiec. Stalin zgodził się to zrobić. Było to ważne dla aliantów, którzy liczyli na pomoc ZSRR w Azji. Wojna na Pacyfiku trwała bowiem bardzo intensywnie.
Konferencja w Jałcie (luty 1945)
Konferencja w Jałcie, znana również jako konferencja krymska, odbyła się w dniach 4-11 lutego 1945 roku. Ponownie spotkali się: Józef Stalin, Franklin Delano Roosevelt i Winston Churchill. Miała miejsce w Jałcie na Krymie. Celem było ustalenie ostatecznego kształtu powojennej Europy i świata. Niemcy były już bliskie klęski.
Potwierdzono ustalenia z Teheranu dotyczące podziału Niemiec na strefy okupacyjne. Ustalono, że Francja również otrzyma swoją strefę okupacyjną. Dyskutowano o wysokości reparacji wojennych, które Niemcy miały zapłacić. Nie osiągnięto jednak w tej kwestii pełnego porozumienia. Zdecydowano, że sprawę tę trzeba będzie doprecyzować.
Kwestia Polski była jednym z najważniejszych i najbardziej kontrowersyjnych tematów. Potwierdzono, że granice Polski zostaną przesunięte na zachód, kosztem Niemiec. Granica wschodnia miała przebiegać wzdłuż linii Curzona. Ustalono, że w Polsce zostaną przeprowadzone wolne i demokratyczne wybory. Warunek ten jednak nigdy nie został w pełni spełniony.
Zdecydowano o utworzeniu Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Miała ona zastąpić nieskuteczną Ligę Narodów. ONZ miała być organizacją międzynarodową, która zapewni pokój i bezpieczeństwo na świecie. Ustalono zasady funkcjonowania Rady Bezpieczeństwa ONZ, w której Wielka Trójka (plus Chiny i Francja) miała mieć stałe miejsca i prawo weta.
Stalin ponownie potwierdził gotowość ZSRR do przystąpienia do wojny z Japonią po kapitulacji Niemiec. Ustalono, że Związek Radziecki w zamian za to otrzyma Kuryle i południową część Sachalinu. Było to ważne dla aliantów, którzy spodziewali się długiej i krwawej wojny na Pacyfiku.
Znaczenie Konferencji
Konferencje w Teheranie i Jałcie miały ogromny wpływ na powojenny porządek świata. Ustalono wówczas podstawowe zasady współpracy między aliantami. Zostały podjęte decyzje dotyczące przyszłości Niemiec, Polski i innych państw Europy. Powołano do życia ONZ, która miała zapewnić pokój na świecie. Ustalenia te zapoczątkowały zimną wojnę. Podział Europy na strefy wpływów doprowadził do długotrwałego konfliktu między Wschodem i Zachodem.
Decyzje podjęte w Jałcie dotyczące Polski budzą kontrowersje do dziś. Wielu Polaków uważa, że zachodni alianci zdradzili Polskę. Pozwolili Stalinowi na narzucenie w Polsce reżimu komunistycznego. Faktem jest, że Roosevelt i Churchill, chcąc utrzymać sojusz ze Stalinem, poszli na ustępstwa w sprawie Polski. Skutki tej decyzji były odczuwalne przez wiele lat.
Podsumowując, konferencje w Teheranie i Jałcie były ważnymi wydarzeniami historycznymi. Ukształtowały powojenny świat. Rozumienie ich postanowień jest kluczowe dla zrozumienia historii XX wieku. Pozwala nam zrozumieć aktualne problemy w polityce międzynarodowej.
