Hej! Przygotowujesz się do egzaminu z faszyzmu włoskiego i niemieckiego nazizmu? Świetnie! Porównamy je, żeby wszystko było jasne.
Ideologia i Cele
Zacznijmy od podstaw. Zarówno faszyzm jak i nazizm to ideologie totalitarne. Chcą kontrolować całe życie obywateli. Ale są różnice.
Faszyzm Włoski
Faszyzm, zapoczątkowany przez Benito Mussoliniego, kładł nacisk na państwo. Państwo jest najważniejsze. Jednostka jest podporządkowana państwu. Hasłem było: "Wszystko w państwie, nic poza państwem, nic przeciwko państwu".
Faszyzm dążył do odrodzenia potęgi Imperium Rzymskiego. Chciano dominować w basenie Morza Śródziemnego. Mussolini chciał stworzyć "nowego Rzymianina". Silnego, posłusznego i oddanego państwu.
Początkowo faszyzm nie był rasistowski. Potem, pod wpływem Hitlera, wprowadził prawa antyżydowskie. Ale rasizm nie był rdzeniem ideologii.
Nazizm Niemiecki
Nazizm, czyli Narodowy Socjalizm, którego liderem był Adolf Hitler, to coś więcej niż tylko totalitaryzm. To rasistowska ideologia. Na pierwszym miejscu stawiała rasę aryjską.
Hitler wierzył w czystość rasy aryjskiej i jej wyższość nad innymi rasami. Nazizm dążył do eliminacji ras "niższych". Szczególnie Żydów, których obwiniano za wszelkie nieszczęścia.
Nazizm chciał stworzyć Wielką Rzeszę Niemiecką. Przestrzeń życiową ("Lebensraum") dla Niemców miała zapewnić ekspansja na wschód. Koszem życia miała być Polska, Ukraina i Rosja Zachodnia.
Metody Dojścia do Władzy
Jak Mussolini i Hitler zdobyli władzę?
Włochy
Mussolini wykorzystał powojenny chaos i niezadowolenie społeczne. Organizował bojówki faszystowskie. Siały terror wśród przeciwników politycznych. Następnie zorganizował Marsz na Rzym w 1922 roku. Król Wiktor Emanuel III powierzył mu władzę.
Początkowo Mussolini rządził w koalicji. Stopniowo eliminował opozycję. Wprowadzał rządy dyktatorskie.
Niemcy
Hitler również wykorzystał kryzys gospodarczy i polityczny. Partia Nazistowska (NSDAP) zdobywała coraz większe poparcie w wyborach. Hitler został kanclerzem w 1933 roku. Legalnie.
Po pożarze Reichstagu (prawdopodobnie podpalonym przez samych nazistów) Hitler wprowadził stan wyjątkowy. Zlikwidował wolności obywatelskie. Rozpoczął prześladowania przeciwników politycznych. Wprowadził dyktaturę.
System Rządów
Jak wyglądały rządy faszystów i nazistów?
Włochy
Mussolini, czyli Il Duce (Wódz), stał na czele państwa. Wprowadzono kult wodza. Media były kontrolowane przez państwo. Opozycja była represjonowana.
Gospodarka była podporządkowana państwu. Wprowadzono system korporacyjny. Miało to na celu likwidację konfliktów między pracodawcami a pracownikami. W praktyce służyło to kontroli nad gospodarką.
Niemcy
Hitler, czyli Führer (Wódz), miał nieograniczoną władzę. Kult Hitlera był wszechobecny. Propaganda była bardzo intensywna. Wszelkie przejawy oporu były brutalnie tłumione.
SS (Schutzstaffel) i Gestapo (Geheime Staatspolizei) siały terror. Obozy koncentracyjne służyły do eksterminacji przeciwników politycznych i rasowych. Gospodarka była podporządkowana zbrojeniom. Przygotowywano się do wojny.
Podsumowanie
Porównajmy jeszcze raz najważniejsze punkty:
- Faszyzm: Państwo na pierwszym miejscu, nacjonalizm, początkowo brak rasizmu, dążenie do odrodzenia Imperium Rzymskiego.
- Nazizm: Rasa aryjska na pierwszym miejscu, antysemityzm, ekspansja terytorialna, stworzenie Wielkiej Rzeszy Niemieckiej.
- Oba systemy były totalitarne, oparte na kulcie wodza, propagandzie i represjach.
Pamiętaj! Zrozumienie różnic i podobieństw między faszyzmem i nazizmem jest kluczowe. Powodzenia na egzaminie!
