Witaj! Przygotowujesz się do sprawdzianu z historii? Świetnie! Dzisiaj porozmawiamy o Polsce pod zaborami. To ważny okres w naszej historii. Spróbujemy zrozumieć, co się wtedy działo.
Czym były zabory?
Wyobraź sobie, że twoje ulubione ciasto zostało podzielone na trzy kawałki i zabrane przez trzy osoby. Już nie możesz jeść całego ciasta naraz. To tak jak z Polską! W XVIII wieku, Polska została podzielona między trzy państwa: Rosję, Prusy (później Niemcy) i Austrię (później Austro-Węgry). Ten podział nazywamy zaborami.
Mówiąc prościej, zabory to rozbiór i okupacja terytorium Polski przez sąsiednie mocarstwa. To nie była dobrowolna decyzja. Była to agresja i odebranie nam niepodległości. Polska zniknęła z mapy Europy na ponad 120 lat. To bardzo długo!
Podziału Polski dokonano w trzech etapach, nazywanych rozbiorami. Pierwszy rozbiór miał miejsce w 1772 roku. Drugi rozbiór to rok 1793. A trzeci rozbiór w roku 1795 przypieczętował los Rzeczypospolitej. Polska przestała istnieć jako niepodległe państwo.
Kto nas zabrał?
Jak już wspomniałem, trzech zaborców podzieliło Polskę między siebie. Rosja zabrała największą część terytorium, obejmującą m.in. Warszawę i wschodnie ziemie. Prusy (późniejsze Niemcy) zajęły tereny Pomorza, Wielkopolski i Śląska. Austria (późniejsze Austro-Węgry) zagarnęła Małopolskę, czyli okolice Krakowa, i Lwów.
Każdy z zaborców miał swoją politykę wobec Polaków. Chcieli osłabić naszą kulturę i język. Próbowali nas zasymilować, czyli sprawić, żebyśmy stali się Rosjanami, Niemcami lub Austriakami. Uczyli w szkołach po swojemu, zabraniali mówić po polsku w urzędach i starali się kontrolować wszystko, co robimy.
Wyobraź sobie, że ktoś ci mówi, że nie możesz rozmawiać z rodziną po polsku albo czytać polskich książek. To byłaby bardzo trudna sytuacja. Polacy w czasie zaborów musieli się z tym mierzyć na co dzień.
Jak wyglądało życie pod zaborami?
Życie pod zaborami było bardzo trudne. Polacy byli poddawani represjom. To oznaczało, że byli karani za wszystko, co mogło świadczyć o ich polskości. Zabronione były polskie szkoły, gazety i książki. Urzędy były obsadzane przez Rosjan, Niemców i Austriaków.
Mimo to, Polacy nie poddawali się. Starali się zachować swoją tożsamość narodową. Organizowali tajne szkoły, w których uczyli polskiej historii i języka. Wydawali nielegalne gazety i książki. Wspierali się nawzajem i dbali o to, żeby Polska nie zniknęła z ich serc.
Pamiętasz, jak twoi rodzice lub dziadkowie uczą cię polskich tradycji? To tak samo. Polacy w czasie zaborów przekazywali swoim dzieciom wiedzę o Polsce, żeby pamiętali, kim są. To było bardzo ważne.
Powstania narodowe
Polacy walczyli o odzyskanie niepodległości. Organizowali powstania narodowe. To były zbrojne walki z zaborcami. Niestety, powstania zazwyczaj kończyły się klęską. Ale pokazywały, że Polacy nie zgadzają się z utratą niepodległości i są gotowi walczyć o swoją wolność.
Do najważniejszych powstań należą: powstanie kościuszkowskie (1794), powstanie listopadowe (1830-1831) i powstanie styczniowe (1863-1864). Każde z tych powstań było krwawe i przynosiło wiele ofiar. Ale miały też pozytywny skutek. Pokazywały Europie, że Polska wciąż żyje i pragnie odzyskać swoją niepodległość.
Wyobraź sobie, że ktoś zabiera ci twoją ulubioną zabawkę. Czy nie chciałbyś jej odzyskać? Tak samo było z Polakami. Polska była ich ulubioną zabawką, ich domem, ich ojczyzną. I chcieli ją odzyskać za wszelką cenę.
Praca organiczna
Oprócz powstań, Polacy prowadzili także tzw. pracę organiczną. To była strategia działania, która polegała na rozwijaniu gospodarki, kultury i oświaty. Polacy zakładali fabryki, szkoły, teatry i biblioteki. Chcieli, żeby Polska była silna gospodarczo i kulturalnie, żeby mogła odzyskać niepodległość.
Praca organiczna to tak jak budowanie domu cegła po cegle. Polacy krok po kroku wzmacniali swoją pozycję. Uważali, że silna gospodarka i wykształcone społeczeństwo to podstawa do odzyskania niepodległości.
Hipolit Cegielski w Wielkopolsce, Stanisław Staszic w Królestwie Polskim, to tylko niektóre postacie związane z pracą organiczną. Byli to ludzie, którzy wierzyli w siłę edukacji i gospodarki. Uważali, że to one są kluczem do odzyskania niepodległości.
Kultura i sztuka
W czasie zaborów kultura i sztuka odgrywały bardzo ważną rolę. Polscy artyści tworzyli dzieła, które podtrzymywały ducha narodu. Pisali książki, malowali obrazy i komponowali muzykę, które opowiadały o historii Polski, o jej pięknie i o jej walce o wolność.
Pomyśl o filmach patriotycznych, które oglądasz. One też mają za zadanie podtrzymywać twoją miłość do Polski. Podobnie było z dziełami artystów w czasie zaborów. Ich twórczość była wyrazem patriotyzmu i tęsknoty za wolną Polską.
Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Fryderyk Chopin, Jan Matejko – to tylko niektóre z nazwisk wybitnych polskich artystów, którzy tworzyli w czasie zaborów. Ich dzieła są znane na całym świecie i przypominają o historii Polski.
Znaczenie zaborów
Okres zaborów był bardzo trudny dla Polski. Ale jednocześnie był to czas próby i hartu ducha. Polacy pokazali, że są silnym i zdeterminowanym narodem, który nie poddaje się przeciwnościom losu. To dzięki ich walce i poświęceniu Polska odzyskała niepodległość w 1918 roku.
Zabory to ważna lekcja historii. Uczą nas, jak ważna jest wolność, niepodległość i tożsamość narodowa. Uczą nas także, że nawet w najtrudniejszych chwilach nie wolno się poddawać i trzeba walczyć o swoje marzenia.
Pamiętaj o tym, przygotowując się do sprawdzianu. Zrozum, co się wtedy działo i dlaczego to było tak ważne dla naszej historii. Powodzenia!
