Rządy Edwarda Gierka w Polsce, trwające od 1970 do 1980 roku, to okres pełen kontrastów. Z jednej strony, charakteryzował się próbą modernizacji kraju i poprawą poziomu życia. Z drugiej, zakończył się głębokim kryzysem gospodarczym i społecznym niezadowoleniem. Spróbujmy przyjrzeć się bliżej temu burzliwemu dziesięcioleciu.
Początki Epoki Gierka
Wydarzenia Grudnia ’70 na Wybrzeżu, krwawo stłumione protesty robotników, doprowadziły do upadku Władysława Gomułki. Na jego miejsce, Edward Gierek, dotychczasowy I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach, stanął na czele partii i państwa. Gierek obiecywał "dialog ze społeczeństwem" i poprawę warunków życia.
Początkowo, obietnice Gierka spotkały się z entuzjazmem. Nowy przywódca umiejętnie kreował swój wizerunek jako człowieka bliskiego ludziom, otwartego na ich problemy. Starał się nawiązać kontakt bezpośredni, odwiedzając zakłady pracy i rozmawiając z robotnikami. To dawało nadzieję na zmiany.
"Dekada Sukcesu" – czyli wielkie inwestycje i kredyty
Strategią Gierka na szybką modernizację Polski było zaciąganie ogromnych kredytów zagranicznych. Za te pieniądze kupowano nowoczesne technologie i maszyny na Zachodzie. Inwestowano w rozwój przemysłu, budownictwo mieszkaniowe i infrastrukturę. Był to okres intensywnego rozwoju i wzrostu gospodarczego, który Polacy odczuwali na co dzień.
Powstawały nowe fabryki, takie jak Fabryka Samochodów Małolitrażowych (FSM) w Tychach, produkująca Fiata 126p, czy Huta Katowice. Rozbudowywano sieć dróg i autostrad. Budowano nowe osiedla mieszkaniowe, poprawiając warunki życia wielu rodzin. To wszystko dawało wrażenie prosperity i postępu.
Importowano towary konsumpcyjne z Zachodu, które wcześniej były trudno dostępne. W sklepach pojawiły się zachodnie ubrania, kosmetyki, sprzęt RTV i AGD. Polacy zaczęli podróżować za granicę, choćby do krajów bloku wschodniego. To dawało poczucie, że Polska zbliża się do standardów zachodnich.
Cena Sukcesu – czyli zadłużenie i problemy gospodarcze
Niestety, "dekada sukcesu" miała swoją cenę. Źle zarządzane inwestycje, brak efektywności i rosnące zadłużenie zagraniczne zaczęły zagrażać stabilności gospodarki. Kredyty trzeba było spłacać, a Polska nie była w stanie generować wystarczających dochodów, by temu sprostać. Światowy kryzys naftowy w latach 70. dodatkowo pogorszył sytuację.
Rząd Gierka próbował ratować sytuację, podnosząc ceny żywności. To doprowadziło do kolejnych protestów robotniczych w 1976 roku w Radomiu i Ursusie. Protesty zostały brutalnie stłumione, a ich uczestnicy represjonowani. Wydarzenia te pokazały, że "dialog ze społeczeństwem" okazał się fikcją.
Gospodarka zaczęła się załamywać. W sklepach brakowało podstawowych produktów, takich jak mięso, cukier, kawa, papier toaletowy. Wprowadzono system kartkowy, reglamentujący sprzedaż towarów. Kolejki przed sklepami stały się symbolem kryzysu. Brak towarów i rosnące ceny wywoływały coraz większe niezadowolenie społeczne.
Powstanie Solidarności i Upadek Gierka
Narastające niezadowolenie społeczne doprowadziło w sierpniu 1980 roku do strajków na Wybrzeżu. Powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność", na czele którego stanął Lech Wałęsa. "Solidarność" szybko zyskała poparcie milionów Polaków i stała się potężną siłą polityczną.
W obliczu kryzysu politycznego i gospodarczego, Edward Gierek został odwołany ze stanowiska I sekretarza PZPR. Zastąpił go Stanisław Kania. Upadek Gierka był symbolem końca "dekady sukcesu" i początkiem nowego rozdziału w historii Polski.
Podsumowując, rządy Edwarda Gierka to okres złożony i kontrowersyjny. Z jednej strony, charakteryzował się próbą modernizacji kraju i poprawą poziomu życia. Z drugiej, doprowadził do głębokiego kryzysu gospodarczego i społecznego niezadowolenia, który ostatecznie przyczynił się do powstania "Solidarności" i upadku systemu komunistycznego w Polsce.
