Hej! Zbliża się sprawdzian z chemii? Spokojnie, pomożemy Ci ogarnąć temat podziału na metale i niemetale. To wcale nie jest trudne!
Czym są metale i niemetale?
Zacznijmy od podstaw. Pierwiastki chemiczne dzielimy na dwie główne grupy: metale i niemetale.
Metale to pierwiastki, które mają charakterystyczne właściwości, o których zaraz powiemy. Niemetale z kolei tych właściwości nie posiadają, a niektóre cechy wręcz je odróżniają od metali.
Charakterystyczne właściwości metali
Czas poznać bliżej metale. Zastanówmy się, co je charakteryzuje.
Połysk metaliczny: Metale świecą! Mają charakterystyczny połysk, który odróżnia je od innych substancji.
Przewodnictwo elektryczne: Metale świetnie przewodzą prąd elektryczny. Dlatego używamy ich w kablach i instalacjach elektrycznych.
Przewodnictwo cieplne: Podobnie jak z prądem, metale dobrze przewodzą ciepło. Garnki i patelnie są często z nich wykonane.
Kowalność i ciągliwość: Można je formować! Metale dają się kuć (kowalność) i wyciągać w druty (ciągliwość) bez pękania.
Stan skupienia: W temperaturze pokojowej większość metali to ciała stałe. Wyjątkiem jest rtęć, która jest cieczą.
Charakterystyczne właściwości niemetali
Teraz przejdźmy do niemetali. One też mają swoje specyficzne cechy.
Brak połysku metalicznego: Niemetale nie mają połysku charakterystycznego dla metali. Często są matowe.
Słabe przewodnictwo elektryczne i cieplne: W porównaniu z metalami, niemetale słabo przewodzą prąd i ciepło. Są raczej izolatorami.
Kruchość: Niemetale są kruche. Nie da się ich kuć ani wyciągać w druty. Łatwo się kruszą i pękają.
Stan skupienia: Niemetale mogą występować w różnych stanach skupienia w temperaturze pokojowej: jako ciała stałe (np. siarka), ciecze (np. brom) lub gazy (np. tlen).
Gdzie szukać metali i niemetali w układzie okresowym?
Układ okresowy pierwiastków to ściąga! Można z niego wyczytać wiele informacji o pierwiastkach, w tym o ich przynależności do metali i niemetali.
Metale dominują w układzie okresowym. Znajdują się głównie po lewej stronie i w środku układu.
Niemetale znajdują się głównie po prawej stronie układu okresowego. Należą do nich między innymi wodór, węgiel, azot, tlen, fluor, chlor, brom, jod, siarka i fosfor.
Półmetale – co to takiego?
Oprócz metali i niemetali, istnieje jeszcze grupa pierwiastków o nazwie półmetale. Mają one właściwości pośrednie między metalami a niemetalami.
Do półmetali zaliczamy między innymi bor, krzem, german, arsen, antymon i tellur.
Półmetale są bardzo ważne w elektronice. Wykorzystuje się je do produkcji półprzewodników, które są podstawą działania tranzystorów i innych elementów elektronicznych.
Przykłady metali i niemetali
Spójrzmy na konkretne przykłady metali:
- Żelazo (Fe): Używane w budownictwie, do produkcji stali.
- Miedź (Cu): Stosowana w instalacjach elektrycznych, w produkcji przewodów.
- Aluminium (Al): Lekki i wytrzymały metal, używany w lotnictwie i przemyśle spożywczym.
- Złoto (Au): Cenny metal, używany w jubilerstwie i elektronice.
- Srebro (Ag): Dobry przewodnik prądu, używany w elektronice i fotografii.
A teraz przykłady niemetali:
- Tlen (O): Niezbędny do życia, składnik powietrza.
- Azot (N): Składnik białek, używany w produkcji nawozów.
- Węgiel (C): Podstawa związków organicznych, występuje w wielu postaciach (np. diament, grafit).
- Siarka (S): Używana w produkcji kwasu siarkowego, w przemyśle gumowym.
- Chlor (Cl): Używany do dezynfekcji wody.
Jak zapamiętać różnice?
Najlepiej skojarzyć właściwości z konkretnymi przykładami. Pomyśl o kablu miedzianym (metal - przewodzi prąd) i o węglu (niemetal - nie przewodzi prądu).
Układ okresowy to Twoja mapa! Naucz się lokalizacji metali i niemetali w układzie okresowym, a podział stanie się prostszy.
Podsumowanie
Pamiętaj!
- Metale mają połysk, przewodzą prąd i ciepło, są kowalne i ciągliwe.
- Niemetale nie mają połysku, słabo przewodzą prąd i ciepło, są kruche.
- Półmetale mają właściwości pośrednie.
- Układ okresowy pierwiastków pomaga w identyfikacji metali i niemetali.
Dasz radę! Powodzenia na sprawdzianie!
