Witaj! Ruszamy w podróż po Planecie Nowej dla klasy 6.
To podręcznik do geografii. Odkryjemy ciekawe miejsca i zjawiska.
Orientacja w terenie
Wyobraź sobie, że jesteś piratem szukającym skarbu! Musisz znać strony świata.
Północ (N) to tam, gdzie świeci Gwiazda Polarna. Południe (S) jest na przeciwko.
Wschód (E) to tam, gdzie wstaje słońce. Zachód (W), gdzie słońce zachodzi.
Używamy kompasu. Ma igłę, która zawsze wskazuje północ.
Mapy też nam pomagają. Zwykle północ jest u góry mapy.
Spójrz na różę wiatrów. Pokazuje kierunki i pośrednie kierunki jak NE (północny wschód).
Siatka geograficzna
Ziemia ma siatkę geograficzną. To linie, które pomagają określić położenie.
Wyobraź sobie pomarańczę. Narysuj na niej pionowe i poziome linie.
Równik to linia, która dzieli Ziemię na pół. Północną i Południową.
Południki to pionowe linie. Biegną od bieguna północnego do południowego.
Równoleżniki to poziome linie. Są równoległe do równika.
Położenie określamy za pomocą szerokości geograficznej i długości geograficznej.
Szerokość geograficzna to kąt między równikiem a danym punktem. Mierzymy ją w stopniach (°) na północ (N) lub południe (S).
Długość geograficzna to kąt między południkiem zerowym a danym punktem. Mierzymy ją w stopniach (°) na wschód (E) lub zachód (W).
Warszawa ma współrzędne około 52°N i 21°E. Znajdź ją na mapie!
Mapy
Mapa to zmniejszony obraz Ziemi.
Pomyśl o zdjęciu lotniczym. Mapa jest podobna, ale bardziej szczegółowa.
Mapy mają różne skale. Skala pokazuje, ile razy obraz został pomniejszony.
Skala 1:100 000 oznacza, że 1 cm na mapie to 100 000 cm (czyli 1 km) w rzeczywistości.
Mapy tematyczne pokazują konkretne informacje. Na przykład mapa klimatyczna lub mapa gęstości zaludnienia.
Używamy legendy, żeby zrozumieć, co oznaczają symbole na mapie.
Kolor niebieski to zwykle woda. Kolor zielony to niziny. Kolor brązowy to góry.
Ukształtowanie powierzchni Ziemi
Ziemia nie jest idealnie płaska. Ma góry, doliny, niziny i wyżyny.
Góry to wzniesienia o stromych zboczach.
Niziny to obszary płaskie lub lekko faliste, położone nisko nad poziomem morza.
Wyżyny to obszary faliste, położone wyżej niż niziny, ale niżej niż góry.
Doliny to obniżenia terenu między wzniesieniami.
Rzeki płyną przez doliny. Niosą wodę do mórz i oceanów.
Najwyższa góra to Mount Everest. Leży w Himalajach.
Klimat
Klimat to typowy stan pogody w danym miejscu.
Wyobraź sobie, jak ubierasz się każdego dnia. W lecie lżej, zimą cieplej. To zależy od pogody, a pogoda tworzy klimat.
Na klimat wpływa wiele czynników. Na przykład odległość od równika.
Blisko równika jest cieplej. Daleko od równika jest zimniej.
Strefy klimatyczne to obszary o podobnym klimacie. Mamy strefę równikową, zwrotnikową, umiarkowaną i okołobiegunową.
W Polsce mamy klimat umiarkowany. Cztery pory roku: wiosna, lato, jesień i zima.
Opady to deszcz, śnieg, grad i rosa.
Temperatura mierzymy w stopniach Celsjusza (°C).
Wody na Ziemi
Ziemia to "Niebieska Planeta". Dużo na niej wody!
Oceany to ogromne zbiorniki słonej wody. Mamy Ocean Spokojny, Atlantycki, Indyjski, Arktyczny i Antarktyczny.
Morza to mniejsze części oceanów. Morze Bałtyckie, Śródziemne, Czarne.
Rzeki to strumienie słodkiej wody. Wisła, Odra, Nil, Amazonka.
Jeziora to zbiorniki słodkiej lub słonej wody. Śniardwy, Mamry, Bajkał.
Woda w rzekach pochodzi z opadów i topniejącego śniegu.
Lodowce to ogromne masy lodu. Znajdują się w górach i na biegunach.
Woda jest niezbędna do życia. Pijemy ją, używamy do mycia i podlewania roślin.
Pamiętajmy o oszczędzaniu wody! Zakręcaj kran, kiedy myjesz zęby.
Gratulacje! To był wspaniały początek przygody z geografią. Planeta Nowa czeka na ciebie z nowymi wyzwaniami.
