Witajcie, drodzy siódmoklasiści!
Przygotowujecie się do sprawdzianu z fizyki? Świetnie!
Ten poradnik pomoże Wam usystematyzować wiedzę.
Dział I: Właściwości materii
Masa i objętość
Masa to miara ilości substancji.
Mierzymy ją w kilogramach (kg) lub gramach (g).
Objętość to przestrzeń, którą zajmuje ciało.
Mierzymy ją w metrach sześciennych (m³) lub centymetrach sześciennych (cm³).
Pamiętajcie: 1 m³ = 1 000 000 cm³.
1 cm³ = 1 ml (mililitr).
Gęstość
Gęstość to stosunek masy do objętości.
Wzór: d = m/V, gdzie d to gęstość, m to masa, a V to objętość.
Jednostką gęstości jest kg/m³ lub g/cm³.
Substancje o większej gęstości toną w substancjach o mniejszej gęstości.
Stany skupienia
Materia występuje w trzech stanach skupienia: stałym, ciekłym i gazowym.
W stanie stałym cząsteczki są blisko siebie i uporządkowane.
W stanie ciekłym cząsteczki mogą się przemieszczać.
W stanie gazowym cząsteczki poruszają się swobodnie.
Zmiany stanu skupienia to: topnienie, krzepnięcie, parowanie, skraplanie, sublimacja i resublimacja.
Dział II: Siły i ruch
Siła
Siła to oddziaływanie między ciałami.
Mierzymy ją w niutonach (N).
Siła może powodować zmianę prędkości lub kształtu ciała.
Przykłady sił: siła ciężkości, siła tarcia, siła sprężystości.
Ruch
Ruch to zmiana położenia ciała w czasie.
Może być prostoliniowy lub krzywoliniowy.
Prędkość to droga przebyta w jednostce czasu.
Wzór: v = s/t, gdzie v to prędkość, s to droga, a t to czas.
Jednostką prędkości jest m/s lub km/h.
Przyspieszenie to zmiana prędkości w jednostce czasu.
Siła ciężkości
Siła ciężkości to siła, z jaką Ziemia przyciąga wszystkie ciała.
Działa zawsze pionowo w dół.
Wartość siły ciężkości zależy od masy ciała i przyspieszenia ziemskiego (g ≈ 9,81 m/s²).
Wzór: F = mg, gdzie F to siła ciężkości, m to masa, a g to przyspieszenie ziemskie.
Tarcie
Tarcie to siła, która przeciwdziała ruchowi.
Występuje między powierzchniami dwóch ciał stykających się ze sobą.
Tarcie może być statyczne (unieruchamiające) lub kinetyczne (podczas ruchu).
Zmniejszamy tarcie smarowaniem lub używaniem łożysk.
Dział III: Energia
Rodzaje energii
Energia to zdolność do wykonywania pracy.
Rodzaje energii: kinetyczna (związana z ruchem), potencjalna (związana z położeniem), cieplna, elektryczna, jądrowa.
Energia kinetyczna
Energia kinetyczna to energia, którą posiada ciało będące w ruchu.
Zależy od masy i prędkości ciała.
Wzór: Ek = (mv²)/2, gdzie Ek to energia kinetyczna, m to masa, a v to prędkość.
Energia potencjalna
Energia potencjalna to energia, którą posiada ciało ze względu na swoje położenie.
Energia potencjalna grawitacji zależy od wysokości nad ziemią.
Wzór: Ep = mgh, gdzie Ep to energia potencjalna, m to masa, g to przyspieszenie ziemskie, a h to wysokość.
Zasada zachowania energii
Zasada zachowania energii mówi, że energia nie może być stworzona ani zniszczona, a jedynie przekształcona z jednej formy w inną.
Suma energii w układzie zamkniętym pozostaje stała.
Dział IV: Ciepło
Temperatura
Temperatura to miara średniej energii kinetycznej cząsteczek.
Mierzymy ją w stopniach Celsjusza (°C) lub kelwinach (K).
0°C = 273,15 K.
Ciepło
Ciepło to energia przekazywana między ciałami o różnej temperaturze.
Przekazywanie ciepła może odbywać się przez przewodnictwo, konwekcję i promieniowanie.
Ciepło właściwe
Ciepło właściwe to ilość ciepła potrzebna do ogrzania 1 kg substancji o 1°C.
Różne substancje mają różne ciepła właściwe.
Woda ma stosunkowo wysokie ciepło właściwe.
Podsumowanie
Pamiętajcie o definicjach: masa, objętość, gęstość, siła, prędkość, energia.
Znajcie wzory na: gęstość, prędkość, siłę ciężkości, energię kinetyczną, energię potencjalną.
Zrozumcie zasadę zachowania energii.
Powodzenia na sprawdzianie!
