Witajcie, drodzy siódmoklasiści! Przygotujcie się do sprawdzianu z chemii! Zrobimy to razem, krok po kroku.
Budowa Materii
Zacznijmy od podstaw. Wszystko wokół nas zbudowane jest z materii. Materia ma masę i zajmuje przestrzeń.
Atom
Atom to podstawowy składnik materii. Jest niezwykle mały!
Atom składa się z jądra atomowego i elektronów.
W jądrze atomowym znajdują się protony (ładunek dodatni) i neutrony (ładunek obojętny).
Elektrony (ładunek ujemny) krążą wokół jądra.
Pierwiastek Chemiczny
Pierwiastek chemiczny to zbiór atomów o tej samej liczbie protonów. Każdy pierwiastek ma swój symbol, np. H to wodór, O to tlen.
Znajdziecie je w układzie okresowym pierwiastków!
Cząsteczka
Cząsteczka powstaje, gdy dwa lub więcej atomów łączy się ze sobą. Na przykład, cząsteczka wody (H2O) składa się z dwóch atomów wodoru i jednego atomu tlenu.
Cząsteczki mogą być takie same (np. O2 - tlen) lub różne (np. CO2 - dwutlenek węgla).
Substancje i Mieszaniny
Teraz zajmiemy się tym, co powstaje z atomów i cząsteczek.
Substancja Czysta
Substancja czysta to materiał składający się tylko z jednego rodzaju atomów lub cząsteczek. Przykłady to woda destylowana lub czyste złoto.
Mieszanina
Mieszanina to połączenie dwóch lub więcej substancji. Składniki mieszaniny zachowują swoje właściwości.
Mamy dwa rodzaje mieszanin: jednorodne i niejednorodne.
Mieszanina Jednorodna
W mieszaninie jednorodnej składniki są równomiernie wymieszane i nie widać ich gołym okiem. Przykładem jest roztwór soli w wodzie.
Mieszanina Niejednorodna
W mieszaninie niejednorodnej składniki są widoczne i nie są równomiernie wymieszane. Przykładem jest piasek z wodą.
Metody Rozdzielania Mieszanin
Istnieje wiele sposobów na rozdzielenie mieszanin. Oto kilka z nich:
- Dekantacja: Oddzielanie cieczy od osadu.
- Sączenie (filtracja): Oddzielanie ciała stałego od cieczy za pomocą filtra.
- Odparowanie: Oddzielanie substancji rozpuszczonej od rozpuszczalnika poprzez odparowanie rozpuszczalnika.
- Destylacja: Oddzielanie cieczy o różnych temperaturach wrzenia.
- Rozdzielacz: Do rozdzielania cieczy niemieszających się.
Przemiany Fizyczne i Chemiczne
Czas na zmiany, które zachodzą w materii!
Przemiana Fizyczna
Przemiana fizyczna to zmiana stanu skupienia lub kształtu substancji, ale nie zmienia jej składu chemicznego. Przykład: topnienie lodu (H2O nadal jest H2O).
Przykłady przemian fizycznych: topnienie, krzepnięcie, wrzenie, parowanie, sublimacja, resublimacja.
Przemiana Chemiczna (Reakcja Chemiczna)
Przemiana chemiczna to proces, w którym substancje zmieniają się w inne substancje. Powstają nowe związki chemiczne! Przykład: spalanie drewna (powstają popiół, dwutlenek węgla i woda).
Reakcję chemiczną zapisujemy za pomocą równania reakcji chemicznej. Należy pamiętać o bilansowaniu równań!
Reakcje Egzotermiczne i Endotermiczne
Podczas reakcji chemicznych może być wydzielana lub pochłaniana energia.
Reakcja egzotermiczna to reakcja, w której wydziela się energia (najczęściej w postaci ciepła). Otoczenie się ogrzewa.
Reakcja endotermiczna to reakcja, w której energia jest pochłaniana z otoczenia. Otoczenie się ochładza.
Powietrze i Spalanie
Skupimy się teraz na ważnym składniku otoczenia i procesie z nim związanym.
Skład Powietrza
Powietrze to mieszanina gazów. Głównymi składnikami są azot (ok. 78%) i tlen (ok. 21%). Pozostałe gazy to m.in. argon, dwutlenek węgla i para wodna.
Spalanie
Spalanie to reakcja chemiczna, w której substancja łączy się z tlenem, wydzielając ciepło i światło. Jest to reakcja egzotermiczna!
Do spalania potrzebne są trzy czynniki: substancja palna, tlen i źródło zapłonu (np. iskra).
Tlenki
Tlenki to związki chemiczne, które powstają w wyniku połączenia pierwiastka z tlenem. Przykładem jest tlenek węgla(IV) (CO2).
Podsumowanie
Brawo! Przeszliśmy przez najważniejsze zagadnienia z chemii klasy 7.
Zapamiętaj:
- Budowa atomu (protony, neutrony, elektrony).
- Pierwiastki i związki chemiczne.
- Mieszaniny (jednorodne i niejednorodne) oraz metody ich rozdzielania.
- Przemiany fizyczne i chemiczne.
- Reakcje egzotermiczne i endotermiczne.
- Skład powietrza i proces spalania.
Powodzenia na sprawdzianie! Wierzę w Ciebie!
