Hej! Zbliża się sprawdzian z biologii? Spokojnie, damy radę! Ten przewodnik pomoże Ci uporządkować wiedzę z podręcznika Biologia Klasa 8 Nowa Era. Skupimy się na najważniejszych zagadnieniach. Gotowi?
Dział 1: Ekologia i Ochrona Środowiska
Czym jest ekologia?
Ekologia to nauka o relacjach między organizmami a ich środowiskiem. Środowisko to wszystko, co otacza dany organizm. To warunki klimatyczne, dostęp do zasobów i inne organizmy.
Pamiętaj! Ekosystem to całość składająca się z organizmów i ich środowiska.
Poziomy organizacji życia.
Życie na Ziemi jest zorganizowane hierarchicznie. Mamy osobniki, populacje, biocenozy i ekosystemy.
Osobnik to pojedynczy organizm. Populacja to grupa osobników tego samego gatunku. Biocenoza to zespół populacji różnych gatunków żyjących na danym obszarze. Ekosystem, jak już wspominaliśmy, to biocenoza i jej środowisko abiotyczne.
Czynniki ekologiczne.
Na organizmy działają różne czynniki. Dzielimy je na abiotyczne i biotyczne.
Czynniki abiotyczne to np. temperatura, światło, woda, gleba. Czynniki biotyczne to oddziaływania między organizmami.
Oddziaływania międzygatunkowe.
Organizmy w ekosystemie oddziałują na siebie. Mamy np. konkurencję, drapieżnictwo, pasożytnictwo i symbiozę.
Konkurencja to rywalizacja o zasoby. Drapieżnictwo to zjadanie jednych organizmów przez drugie. Pasożytnictwo to wykorzystywanie organizmu żywiciela. Symbioza to korzystne współżycie różnych gatunków.
Ochrona środowiska.
Musimy dbać o naszą planetę! Ochrona środowiska to działania mające na celu zachowanie naturalnych zasobów i bioróżnorodności.
Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby to poważne problemy. Recykling, oszczędzanie energii i ochrona gatunków zagrożonych to ważne działania.
Dział 2: Genetyka
Czym jest gen?
Gen to fragment DNA zawierający informację o budowie jednego białka. Geny dziedziczymy po rodzicach.
DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) to nośnik informacji genetycznej. Znajduje się w jądrze komórkowym.
Budowa DNA.
DNA ma strukturę podwójnej helisy. Składa się z nukleotydów. Nukleotyd zawiera zasadę azotową (adeninę, tyminę, cytozynę lub guaninę), deoksyrybozę i resztę fosforanową.
Pamiętaj! Adenina łączy się z tyminą (A-T). Cytozyna łączy się z guaniną (C-G).
Dziedziczenie cech.
Dziedziczenie to przekazywanie cech z rodziców na potomstwo. Geny determinują nasze cechy.
Allele to różne wersje tego samego genu. Możemy mieć dwa takie same allele (homozygota) lub dwa różne (heterozygota).
Prawa Mendla.
Gregor Mendel to ojciec genetyki. Sformułował prawa dziedziczenia.
Pierwsze prawo Mendla (prawo czystości gamet) mówi, że każda gameta zawiera tylko jeden allel danego genu. Drugie prawo Mendla (prawo niezależnej segregacji cech) mówi, że allele różnych genów są dziedziczone niezależnie od siebie.
Mutacje.
Mutacje to zmiany w materiale genetycznym. Mogą być spontaniczne lub wywołane przez czynniki mutagenne.
Mutacje mogą być korzystne, obojętne lub szkodliwe. Niektóre mutacje prowadzą do chorób genetycznych.
Dział 3: Ewolucja
Czym jest ewolucja?
Ewolucja to proces stopniowych zmian w populacjach organizmów na przestrzeni czasu.
Teoria ewolucji wyjaśnia, jak powstało życie na Ziemi i jak zmieniały się gatunki.
Dowody ewolucji.
Istnieje wiele dowodów na ewolucję. Należą do nich skamieniałości, struktury homologiczne i analogiczne oraz dowody z embriologii.
Skamieniałości to zachowane szczątki organizmów żyjących w przeszłości. Struktury homologiczne mają wspólne pochodzenie, ale różnią się funkcją. Struktury analogiczne mają podobną funkcję, ale różne pochodzenie.
Mechanizmy ewolucji.
Dobór naturalny to główny mechanizm ewolucji. Organizmy lepiej przystosowane do środowiska mają większe szanse na przeżycie i rozmnażanie.
Mutacje i rekombinacja genetyczna są źródłem zmienności genetycznej. Dryf genetyczny to losowe zmiany w częstości występowania alleli w populacji. Przepływ genów to wymiana genów między populacjami.
Powstawanie gatunków.
Specjacja to proces powstawania nowych gatunków.
Specjacja geograficzna zachodzi, gdy populacje są izolowane geograficznie. Specjacja sympatryczna zachodzi na tym samym obszarze, na skutek np. preferencji w wyborze partnera.
Podsumowanie
Brawo! Przeszliśmy przez najważniejsze działy z podręcznika Biologia Klasa 8 Nowa Era. Pamiętaj o:
- Ekologii i ochronie środowiska.
- Genetyce i dziedziczeniu cech.
- Ewolucji i mechanizmach powstawania nowych gatunków.
Powtórz definicje, prawa i mechanizmy. Przejrzyj zadania z podręcznika. Jesteś gotowy na sprawdzian! Powodzenia!
