Zaczynamy! Określanie i przyporządkowywanie okoliczników do odpowiednich typów może wydawać się trudne.
Spróbujemy to uprościć.
Czym są okoliczniki?
Okoliczniki to jak dodatkowe informacje w zdaniu.
Mówią nam, gdzie, kiedy, jak, dlaczego i w jakim celu coś się dzieje.
Wyobraź sobie, że opisujesz zdjęcie. Okoliczniki to detale tła.
Na przykład: "Dziecko biega szybko po parku dziś."
Szybko, po parku i dziś to okoliczniki.
Rodzaje okoliczników
Istnieje kilka rodzajów okoliczników.
Każdy z nich odpowiada na inne pytanie.
Okolicznik miejsca
Odpowiada na pytanie: gdzie?
Myśl o nim jak o mapie. Mówi, gdzie coś się dzieje.
Na przykład: "Kot śpi na krześle." Na krześle – gdzie śpi?
Inne przykłady: w lesie, pod stołem, obok domu.
Wyobraź sobie: idziesz na spacer. Okolicznik miejsca to wskazówka.
Okolicznik czasu
Odpowiada na pytanie: kiedy?
To jak kalendarz w zdaniu. Mówi, kiedy coś się stało.
Na przykład: "Spotkamy się jutro." Jutro – kiedy się spotkamy?
Inne przykłady: wczoraj, o godzinie 15:00, w lecie.
Wyobraź sobie: umawiasz się z kolegą. Okolicznik czasu to godzina spotkania.
Okolicznik sposobu
Odpowiada na pytanie: jak?, w jaki sposób?
Opisuje, w jaki sposób coś się odbywa.
Na przykład: "Ptak śpiewa pięknie." Pięknie – jak śpiewa?
Inne przykłady: cicho, szybko, ostrożnie.
Wyobraź sobie: gotujesz obiad. Okolicznik sposobu to przepis na danie.
Okolicznik przyczyny
Odpowiada na pytanie: dlaczego?, z jakiej przyczyny?
Mówi, co spowodowało daną sytuację.
Na przykład: "Płakała z radości." Z radości – dlaczego płakała?
Inne przykłady: z powodu choroby, przez zmęczenie, dzięki pomocy.
Wyobraź sobie: samochód nie odpala. Okolicznik przyczyny to powód awarii.
Okolicznik celu
Odpowiada na pytanie: po co?, w jakim celu?
Opisuje, do czego dążymy, co chcemy osiągnąć.
Na przykład: "Uczę się aby zdać egzamin." Aby zdać egzamin – po co się uczę?
Inne przykłady: dla przyjemności, w celu zarobienia pieniędzy, żeby pomóc innym.
Wyobraź sobie: idziesz do sklepu. Okolicznik celu to powód wizyty – zakupy.
Okolicznik warunku
Odpowiada na pytanie: pod jakim warunkiem?
Mówi, co musi się stać, aby coś innego mogło się zdarzyć.
Na przykład: "W razie deszczu, weź parasol." W razie deszczu – pod jakim warunkiem mam wziąć parasol?
Inne przykłady: pod warunkiem, że, jeśli, gdyby.
Wyobraź sobie: umowa. Okolicznik warunku to klauzula, która musi być spełniona.
Okolicznik stopnia i miary
Odpowiada na pytanie: jak bardzo?, w jakim stopniu?
Mówi, jak intensywne jest dane działanie lub cecha.
Na przykład: "Bardzo lubię czekoladę." Bardzo – jak bardzo lubię czekoladę?
Inne przykłady: trochę, całkowicie, niezwykle.
Wyobraź sobie: mierzenie temperatury. Okolicznik stopnia i miary to wskazanie termometru.
Jak rozpoznać okolicznik?
Zadaj sobie pytanie: czy to słowo lub grupa słów dodaje szczegółowe informacje o czasowniku?
Czy odpowiada na jedno z pytań: gdzie, kiedy, jak, dlaczego, po co, pod jakim warunkiem, jak bardzo?
Spróbuj usunąć ten element ze zdania. Czy zdanie nadal ma sens?
Jeśli tak, to prawdopodobnie masz do czynienia z okolicznikiem.
Przykłady i ćwiczenia
Przykład 1: "Dzieci grają wesoło na podwórku każdego dnia."
- Wesoło - okolicznik sposobu (jak?)
- Na podwórku - okolicznik miejsca (gdzie?)
- Każdego dnia - okolicznik czasu (kiedy?)
Przykład 2: "Poszedłem do sklepu po chleb."
- Po chleb - okolicznik celu (po co?)
Przykład 3: "Z powodu deszczu zostaliśmy w domu."
- Z powodu deszczu - okolicznik przyczyny (dlaczego?)
Zapamiętaj: Im więcej ćwiczysz, tym łatwiej będzie Ci rozpoznawać okoliczniki!
Powodzenia w nauce!
