Zaczynamy od podstawowych czynności życiowych. Są one niezbędne do przetrwania każdego organizmu. Zapewniają energię i materiały budulcowe. Pozwalają na interakcję ze środowiskiem.
Odżywianie (Odżywianie się)
Odżywianie to proces pobierania i przetwarzania pokarmu. Dostarcza organizmowi energii. Zapewnia składniki potrzebne do wzrostu i naprawy tkanek. Jest fundamentem życia.
Rośliny odżywiają się poprzez fotosyntezę. Wykorzystują energię słoneczną, wodę i dwutlenek węgla. Produkują glukozę, która jest ich pokarmem. To niesamowity proces!
Zwierzęta muszą pobierać pokarm z zewnątrz. Mogą być roślinożerne, jedzące tylko rośliny. Mogą być mięsożerne, polujące na inne zwierzęta. Istnieją również wszystkożerne, które jedzą zarówno rośliny, jak i zwierzęta. Dieta wpływa na zdrowie i funkcjonowanie organizmu.
Oddychanie (Oddychanie komórkowe)
Oddychanie to proces uwalniania energii z pokarmu. Zachodzi w komórkach. Potrzebny jest tlen. Powstaje dwutlenek węgla i woda.
U zwierząt proces oddychania zaczyna się od pobrania tlenu z otoczenia. Płuca u ssaków, skrzela u ryb, tchawki u owadów. Wszystkie służą do wymiany gazowej. Transport tlenu do komórek umożliwia krew.
Rośliny również oddychają, choć często mylimy to z fotosyntezą. Podczas oddychania zużywają tlen i wydzielają dwutlenek węgla. Proces ten zachodzi przez całą dobę, niezależnie od obecności światła. Jest kluczowy dla życia roślin.
Wydalanie (Wydalanie produktów przemiany materii)
Wydalanie to usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. Powstają one podczas procesów metabolicznych. Gromadzenie się tych substancji jest szkodliwe. Mogą być wręcz toksyczne.
U zwierząt, nerki odgrywają kluczową rolę w wydalaniu. Filtrują krew, usuwając mocznik i inne szkodliwe substancje. Skóra również uczestniczy w wydalaniu, przez gruczoły potowe. Płuca usuwają dwutlenek węgla.
Rośliny wydalają wodę przez aparaty szparkowe w liściach. Usuwają również niektóre substancje szkodliwe, np. żywice. Mogą magazynować je w specjalnych komórkach lub tkankach. Jest to bardzo efektywny system oczyszczania.
Ruch (Poruszanie się)
Ruch to zdolność do przemieszczania się lub zmiany położenia ciała. Umożliwia zdobywanie pokarmu. Pozwala na ucieczkę przed drapieżnikami. Jest istotny dla poszukiwania partnera do rozrodu.
Zwierzęta poruszają się na różne sposoby. Chodzenie, bieganie, pływanie, latanie. Wszystko zależy od budowy ciała i środowiska. Mięśnie i układ szkieletowy są niezbędne do wykonywania ruchów.
Rośliny również wykazują ruch, choć nie przemieszczają się w całości. Tropizmy, czyli ruchy wzrostowe w kierunku światła lub wody. Nastie, czyli ruchy niezależne od kierunku bodźca. Przykładem są ruchy zamykania i otwierania kwiatów.
Rozmnażanie (Reprodukcja)
Rozmnażanie to proces powielania się organizmów. Zapewnia ciągłość gatunku. Istnieją dwa podstawowe rodzaje rozmnażania: bezpłciowe i płciowe. Każdy z nich ma swoje zalety i wady.
Rozmnażanie bezpłciowe polega na powstawaniu potomstwa z jednego rodzica. Podział komórki, pączkowanie, fragmentacja. Potomstwo jest identyczne genetycznie z rodzicem. To szybki i prosty sposób na zwiększenie populacji.
Rozmnażanie płciowe wymaga udziału dwóch osobników. Gamety, czyli komórki rozrodcze, łączą się ze sobą. Powstaje zygota, która rozwija się w nowy organizm. Potomstwo ma cechy obu rodziców. Zwiększa to różnorodność genetyczną.
Reagowanie na bodźce (Pobudliwość)
Reagowanie na bodźce to zdolność organizmu do odbierania i odpowiadania na zmiany w otoczeniu. Umożliwia adaptację do warunków środowiska. Zwiększa szanse na przetrwanie.
Zwierzęta mają układ nerwowy i narządy zmysłów, które umożliwiają odbieranie bodźców. Wzrok, słuch, węch, smak, dotyk. Informacje są przetwarzane w mózgu. Następuje reakcja, np. ucieczka lub atak.
Rośliny również reagują na bodźce, choć robią to wolniej niż zwierzęta. Fototropizm, czyli wzrost w kierunku światła. Geotropizm, czyli wzrost zgodnie z kierunkiem grawitacji. Tykmotropizm, czyli wzrost wokół podpory. To fascynujące adaptacje.
