Hej Studencie! Przygotujmy się razem do egzaminu z początków władzy komunistów w Polsce. Będzie dobrze!
Polska po II Wojnie Światowej
II Wojna Światowa zniszczyła Polskę. Straty były ogromne. Zarówno ludzkie, jak i materialne.
Polska zmieniła swoje granice. Straciliśmy Kresy Wschodnie. Zyskaliśmy Ziemie Odzyskane.
Kluczowa rola ZSRR. Bez ich wsparcia, sytuacja Polski byłaby inna.
Sytuacja Polityczna
Powstaje Rząd Tymczasowy. W Lublinie. Pod kontrolą komunistów.
Alternatywą był Rząd Emigracyjny w Londynie. Nie uznawany przez ZSRR.
Konferencja w Jałcie (1945). Zadecydowano o przyszłości Polski. Z udziałem ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii.
Ustalono, że w Polsce odbędą się wolne wybory. Obietnica ta nie została dotrzymana.
Umocnienie Władzy Komunistycznej
Komuniści dążyli do przejęcia pełnej kontroli. Metod było wiele.
Metody Działania
Propaganda. Przekonywanie społeczeństwa o słuszności idei komunistycznych.
Represje. Zwalczanie opozycji. Aresztowania, tortury, wyroki śmierci.
Fałszowanie wyborów. Najważniejszy przykład to referendum ludowe w 1946 ("3 x TAK") i wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1947.
Zastraszanie. Użycie aparatu bezpieczeństwa, czyli UB (Urząd Bezpieczeństwa).
Kluczowe Postacie
Władysław Gomułka. Początkowo sekretarz generalny PPR (Polska Partia Robotnicza). Później odsunięty od władzy.
Bolesław Bierut. Prezydent, a potem I sekretarz KC PZPR. Jeden z głównych architektów stalinizmu w Polsce.
Józef Stalin. Bezpośrednio wpływał na sytuację w Polsce. Decydował o wielu sprawach.
Opozycja
Nie wszyscy zgadzali się z władzą komunistyczną. Powstała opozycja.
Rodzaje Opozycji
Zbrojna. Np. Żołnierze Wyklęci. Walczyli o wolną Polskę.
Polityczna. Stronnictwa polityczne, które nie zgadzały się z komunistami. Często brutalnie likwidowane.
Społeczna. Protesty robotnicze, niezadowolenie społeczne. Trudne do stłumienia w dłuższej perspektywie.
Przykłady
WIN (Wolność i Niezawisłość). Organizacja zrzeszająca byłych żołnierzy AK.
NSZ (Narodowe Siły Zbrojne). Inna organizacja zbrojna, zwalczana przez komunistów.
Stalinizm w Polsce
Lata 1948-1956 to okres stalinizmu. Czas represji i terroru.
Cechy Stalinizmu
Centralne planowanie. Państwo kontrolowało gospodarkę.
Kult jednostki. Uwielbienie Stalina i Bieruta.
Indoktrynacja. Przekazywanie ideologii komunistycznej w szkołach, mediach, kulturze.
Procesy polityczne. Pokazowe procesy, w których oskarżano i skazywano niewinnych ludzi.
Przemiany Społeczne i Gospodarcze
Uprzemysłowienie. Rozwój przemysłu ciężkiego. Kosztem innych gałęzi gospodarki.
Kolektywizacja rolnictwa. Tworzenie spółdzielni produkcyjnych. Często na siłę.
Awans społeczny. Dla osób związanych z partią.
Podsumowanie
Początki władzy komunistów w Polsce były trudne. Okres powojenny to walka o władzę.
Komuniści umocnili swoją pozycję dzięki wsparciu ZSRR. Użyli propagandy, represji i fałszowania wyborów.
Opozycja stawiała opór. Niestety, była słabsza.
Okres stalinizmu to czas terroru i represji.
Pamiętaj! Zrozumienie tych wydarzeń jest bardzo ważne. Powodzenia na egzaminie!
Kluczowe Zagadnienia do Powtórzenia:
- Rząd Tymczasowy i Rząd Emigracyjny
- Konferencja w Jałcie
- Referendum Ludowe i Wybory do Sejmu Ustawodawczego
- Urząd Bezpieczeństwa (UB)
- Żołnierze Wyklęci
- Stalinizm w Polsce
Dasz radę! Powodzenia!
