Witamy w świecie gadów i płazów! To dwie fascynujące grupy zwierząt kręgowych, które, choć czasami mylone, różnią się pod wieloma względami. Ten artykuł ma na celu wyjaśnienie kluczowych cech tych zwierząt, pomagając Ci lepiej zrozumieć ich biologię i ekologię. Przygotuj się na sprawdzian wiedzy o plazach i gadach!
Płazy (Amphibia)
Płazy to grupa kręgowców, które, jak sama nazwa wskazuje (amphi - podwójny, bios - życie), prowadzą podwójne życie. Oznacza to, że część swojego życia spędzają w wodzie, a część na lądzie. Jest to związane z ich cyklem rozwojowym i fizjologią.
Cechy charakterystyczne płazów:
- Skóra: Płazy mają nagą, wilgotną skórę, która odgrywa kluczową rolę w oddychaniu. Skóra ta musi być stale wilgotna, aby mogła efektywnie wymieniać gazy.
- Oddychanie: Płazy oddychają na kilka sposobów: przez skórę, płuca (u dorosłych osobników) oraz skrzela (u larw). U niektórych gatunków, np. u salamander bezpłucnych, oddychanie odbywa się wyłącznie przez skórę i błonę śluzową jamy ustnej.
- Rozmnażanie: Płazy zazwyczaj składają jaja w wodzie. Jaja te nie mają twardej skorupy, więc muszą być utrzymywane w wilgotnym środowisku. Z jaj wykluwają się larwy, takie jak kijanki żab, które przechodzą metamorfozę, aby stać się dorosłymi osobnikami.
- Metamorfoza: To proces przekształcenia larwy w postać dorosłą. U żab kijanka stopniowo traci ogon, rozwijają się kończyny i zmienia się sposób oddychania.
- Zmiennocieplność: Płazy są zmiennocieplne, co oznacza, że temperatura ich ciała zależy od temperatury otoczenia. Dlatego są bardziej aktywne w cieplejszych porach roku.
Przykłady płazów:
- Żaby: Charakteryzują się długimi tylnymi nogami przystosowanymi do skakania, krótkim tułowiem i brakiem ogona u dorosłych osobników.
- Salamandry: Mają wydłużone ciało, ogon i cztery kończyny (u większości gatunków). Przypominają jaszczurki, ale ich skóra jest gładka i wilgotna.
- Traszkki: To małe salamandry, często o bardziej wodnym trybie życia.
- Beznogie płazy (np. marszczelcowate): Wyglądem przypominają dżdżownice lub węże, ale w rzeczywistości są płazami bez kończyn.
Znaczenie płazów:
Płazy odgrywają ważną rolę w ekosystemach. Kontrolują populacje owadów, a same stanowią pokarm dla większych zwierząt. Są również wskaźnikami stanu środowiska, ponieważ są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia.
Gady (Reptilia)
Gady to kolejna grupa kręgowców, które doskonale przystosowały się do życia na lądzie. W odróżnieniu od płazów, gady są w pełni uniezależnione od środowiska wodnego.
Cechy charakterystyczne gadów:
- Skóra: Gady mają suchą, łuskowatą skórę, która chroni je przed utratą wody. Łuski są zbudowane z keratyny, tego samego materiału, z którego zbudowane są paznokcie i włosy.
- Oddychanie: Gady oddychają wyłącznie za pomocą płuc. Płuca gadów są bardziej złożone niż płuca płazów, co pozwala im na efektywniejszą wymianę gazową.
- Rozmnażanie: Gady składają jaja na lądzie. Jaja gadów mają twardą, wapienną lub skórzastą skorupkę, która chroni zarodek przed wyschnięciem. Niektóre gatunki gadów, np. niektóre węże i jaszczurki, są żyworodne, co oznacza, że rodzą młode.
- Zmiennocieplność: Podobnie jak płazy, gady są zmiennocieplne. Oznacza to, że regulują temperaturę ciała poprzez wygrzewanie się na słońcu lub szukanie cienia.
Przykłady gadów:
- Jaszczurki: Mają długie ciało, ogon i cztery kończyny. Wiele jaszczurek potrafi odrzucać ogon w sytuacji zagrożenia (autotomia).
- Węże: Są gadami beznogimi, charakteryzującymi się wydłużonym ciałem i brakiem powiek (posiadają przezroczystą łuskę nad okiem).
- Żółwie: Mają charakterystyczną skorupę, która chroni ich ciało. Skorupa składa się z części grzbietowej (karapaks) i brzusznej (plastron).
- Krokodyle: To duże gady wodne, charakteryzujące się mocnymi szczękami i opancerzoną skórą.
Znaczenie gadów:
Gady pełnią różne role w ekosystemach. Niektóre są drapieżnikami, kontrolując populacje gryzoni i owadów, inne są roślinożerne, a jeszcze inne padlinożerne. Gady są również ważnym elementem łańcucha pokarmowego, stanowiąc pokarm dla większych drapieżników.
Różnice między płazami a gadami:
Podsumowując, oto kluczowe różnice między płazami a gadami:
- Skóra: Płazy mają nagą, wilgotną skórę, podczas gdy gady mają suchą, łuskowatą skórę.
- Jaja: Jaja płazów są pozbawione skorupy i składane w wodzie, natomiast jaja gadów mają skorupę i są składane na lądzie.
- Oddychanie: Larwy płazów oddychają skrzelami, a dorosłe osobniki płucami i przez skórę. Gady oddychają wyłącznie za pomocą płuc.
- Środowisko życia: Płazy są silnie związane ze środowiskiem wodnym, zwłaszcza w okresie rozmnażania. Gady są w pełni przystosowane do życia na lądzie.
Mamy nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci lepiej zrozumieć świat płazów i gadów. Powodzenia na sprawdzianie!
