Witajcie! Przygotowujemy się do egzaminu z Pierwszej Połowy XIX Wieku. To ważny i fascynujący okres w historii Polski. Zaczynamy!
Kluczowe wydarzenia i kontekst polityczny
Pamiętajmy o rozbiorach Polski. To punkt wyjścia dla naszej opowieści.
III rozbiór Polski w 1795 roku zlikwidował państwo polskie.
Jakie były skutki? Utrata niepodległości i podział ziem polskich między Rosję, Prusy i Austrię.
Pojawia się nadzieja! Epoka Napoleońska.
Napoleon Bonaparte stworzył Księstwo Warszawskie w 1807 roku.
Było to namiastką państwa polskiego.
Księstwo upadło po klęsce Napoleona. Kongres Wiedeński w 1815 roku ustanowił nowy porządek.
Powstało Królestwo Polskie (tzw. Kongresówka).
Było ono związane unią personalną z Rosją. Car Rosji był królem Polski.
Pamiętajmy o Rzeczypospolitej Krakowskiej – wolnym mieście pod kontrolą zaborców.
I o Wielkim Księstwie Poznańskim pod zaborem pruskim.
Powstania narodowe
Czemu dochodzi do powstań? Rosnące niezadowolenie z sytuacji politycznej. Brak realnej niepodległości.
Powstanie Listopadowe (1830-1831). Wybuchło przeciwko Rosji.
Przyczyny? Łamanie konstytucji przez cara Mikołaja I.
Skutki? Klęska powstania. Represje wobec Polaków.
Statut Organiczny z 1832 roku zlikwidował autonomię Królestwa Polskiego.
Wielka Emigracja. Polscy patrioci opuszczają kraj.
Kolejne próby walki. Powstanie Krakowskie (1846).
Nieudane. Wykorzystanie chłopów przeciwko szlachcie przez Austriaków (rabacja galicyjska).
Wiosna Ludów (1848). Wystąpienia w Wielkopolsce.
Również bez większych sukcesów.
Ideologie i ruchy społeczne
Rozwój idei. Romantyzm.
Wpływ na postawy patriotyczne. Literatura i sztuka jako narzędzie walki o niepodległość. Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński.
Mesjanizm. Polska jako "Chrystus Narodów".
Ruchy spiskowe. Działalność tajnych organizacji.
Demokracja. Postulaty równouprawnienia i udziału ludu w rządach.
Utopijny socjalizm. Idee sprawiedliwości społecznej.
Konserwatyzm. Obrona tradycji i wartości.
Wielka Emigracja
Centrum polskiego życia politycznego i kulturalnego poza krajem.
Paryż. Główne ośrodki emigracyjne.
Podziały ideologiczne wśród emigrantów.
Hotel Lambert (stronnictwo konserwatywne). Adam Czartoryski.
Towarzystwo Demokratyczne Polskie (stronnictwo demokratyczne).
Gromady Ludu Polskiego (stronnictwo socjalistyczne).
Życie codzienne i gospodarka
Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana. Dominacja rolnictwa.
Powolny rozwój przemysłu. Początki industrializacji.
Urbanizacja. Rozwój miast.
Struktura społeczna. Szlachta, mieszczaństwo, chłopi.
Kwestia chłopska. Nierozwiązana. Pańszczyzna.
Emancypacja Żydów. Proces równouprawnienia.
Edukacja. Dostęp ograniczony. Tajne nauczanie.
Kultura. Rozwój literatury, sztuki, muzyki. Podtrzymywanie ducha narodowego.
Podsumowanie
Pierwsza połowa XIX wieku to okres rozbiorów, powstań narodowych i rozwoju idei.
Pamiętaj o: Księstwie Warszawskim, Królestwie Polskim, Powstaniu Listopadowym i Wielkiej Emigracji.
Zwróć uwagę na: Romantyzm, Mesjanizm i rozwój ruchów społecznych.
Kluczowe postacie: Napoleon Bonaparte, Adam Mickiewicz, Adam Czartoryski.
Dasz radę! Powodzenia na egzaminie!
