Witaj! Przygotuj się do egzaminu z Oświecenia w Polsce i Europie. Omówimy ramy czasowe. Zaczynamy!
Ramy czasowe Oświecenia w Europie
Oświecenie to epoka w historii Europy. Trwała mniej więcej od końca XVII wieku. Skończyła się na początku XIX wieku.
Początek Oświecenia
Początki Oświecenia są różne w różnych krajach. Przyjmuje się, że początek to lata 80. XVII wieku. Wtedy zaczęły się kształtować nowe idee. Te idee kwestionowały autorytety. Promowały rozum i naukę.
Ważne wydarzenia to publikacje Izaaka Newtona. Jego prace z fizyki i matematyki. To fundament dla myślenia naukowego epoki.
Koniec XVII wieku to także John Locke. Jego filozofia wywarła wielki wpływ. Szczególnie koncepcja praw naturalnych.
Szczyt Oświecenia
Największy rozkwit to XVIII wiek. Wtedy idee Oświecenia zyskały popularność. Rozpowszechniły się w całej Europie.
Francja odegrała kluczową rolę. Wolter, Monteskiusz, Rousseau. To najważniejsi myśliciele tamtych czasów.
Encyklopedia, redagowana przez Diderota i d'Alemberta. To symbol Oświecenia. To podsumowanie wiedzy epoki.
Koniec Oświecenia
Koniec XVIII i początek XIX wieku. To okres zmierzchu Oświecenia. Idee rewolucji francuskiej. Stały się podstawą dla nowych konfliktów.
Nastal czas wojen napoleońskich. To podważyło optymizm. Związany z wiarą w rozum.
Narodził się romantyzm. To nowa epoka. Odrzucała racjonalizm Oświecenia. Skupiała się na emocjach i indywidualizmie.
Ramy czasowe Oświecenia w Polsce
Oświecenie w Polsce miało specyficzny charakter. Rozwijało się później niż w Europie Zachodniej.
Początek Oświecenia w Polsce
Początek Oświecenia w Polsce to lata 40. XVIII wieku. To okres panowania Augusta III Sasa.
Ważna postać to Stanisław Konarski. Założył Collegium Nobilium. To szkoła, która kształciła elitę. W duchu nowoczesnych idei.
Zaczęto reformować system edukacji. Zwrócono uwagę na naukę języków obcych. Rozwój nauk ścisłych i przyrodniczych.
Szczyt Oświecenia w Polsce
Panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego. To szczytowy okres polskiego Oświecenia. To lata 1764-1795.
Król wspierał rozwój kultury i sztuki. Powstały liczne teatry, biblioteki, czasopisma. Rozwijała się literatura i publicystyka.
Komisja Edukacji Narodowej. Powstała w 1773 roku. To pierwsza w Europie ministerstwo edukacji.
Uchwalenie Konstytucji 3 Maja. To ważny moment w historii Polski. To próba zreformowania państwa. W duchu oświeceniowych idei.
Koniec Oświecenia w Polsce
Koniec Oświecenia w Polsce związany jest z upadkiem państwa. Trzy rozbiory Polski (1772, 1793, 1795). Zakończyły istnienie Rzeczypospolitej.
Powstanie kościuszkowskie. To próba ratowania niepodległości. Zostało stłumione.
Mimo upadku państwa, idee Oświecenia. Wywarły trwały wpływ na polską kulturę i świadomość narodową. Stały się podstawą dla późniejszych dążeń niepodległościowych.
Porównanie Ram Czasowych
W Europie Oświecenie zaczęło się wcześniej. W Polsce rozwijało się z opóźnieniem.
W Europie koniec epoki związany z rewolucją francuską. W Polsce z upadkiem państwa.
Idee Oświecenia miały uniwersalny charakter. W każdym kraju przyjmowały specyficzny kształt. Dostosowany do lokalnych warunków.
Podsumowanie
Oświecenie w Europie: koniec XVII wieku - początek XIX wieku.
Szczyt Oświecenia w Europie: XVIII wiek.
Oświecenie w Polsce: lata 40. XVIII wieku - koniec XVIII wieku.
Szczyt Oświecenia w Polsce: panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Pamiętaj! Skup się na datach i kluczowych postaciach. Powodzenia na egzaminie!
