Hej! Przygotowujesz się do egzaminu z osobowych i nieosobowych form czasownika? Świetnie! Ten przewodnik pomoże Ci wszystko uporządkować.
Osobowe Formy Czasownika
Zacznijmy od osobowych form czasownika (osobowe formy czasownika). Co to takiego?
To te formy, które wskazują na osobę, która wykonuje daną czynność. Czyli ja, ty, on/ona/ono, my, wy, oni/one. Proste, prawda?
Odmiana Czasowników przez Osoby
Spójrzmy na przykład: czasownik "czytać" (czytać).
- Ja czytam
- Ty czytasz
- On/Ona/Ono czyta
- My czytamy
- Wy czytacie
- Oni/One czytają
Widzisz, jak końcówki się zmieniają w zależności od osoby? To jest właśnie kluczowe.
Czasy Czasowników
Osobowe formy czasownika odmieniają się również przez czasy (czasy czasowników): przeszły, teraźniejszy i przyszły. Pamiętaj o tym!
Przykład z "czytać":
- Przeszły: Ja czytałem
- Teraźniejszy: Ja czytam
- Przyszły: Ja będę czytał
Nieosobowe Formy Czasownika
Teraz przejdźmy do nieosobowych form czasownika (nieosobowe formy czasownika). Tutaj sprawa jest trochę inna.
Nie wskazują one na konkretną osobę. Nie możemy do nich przypisać "ja", "ty", "on" itd.
Rodzaje Nieosobowych Form
Najważniejsze nieosobowe formy to:
- Bezosobnik (bezosobnik): np. mówiono, zrobiono
- Formy zakończone na -no, -to (formy zakończone na -no, -to): np. zrobiono, przeczytano
- Imiesłowy przymiotnikowe (imiesłowy przymiotnikowe): np. czytający, przeczytany
- Imiesłowy przysłówkowe (imiesłowy przysłówkowe): np. czytając, zrobiwszy
- Bezokolicznik (bezokolicznik): np. czytać, zrobić
Bezosobnik
Bezosobnik opisuje czynność, której wykonawca jest nieznany lub nieistotny. Często używany w zdaniach ogólnych.
Na przykład: Mówiono o tym w telewizji. Kto mówił? Nie wiadomo, ale to nieistotne.
Formy zakończone na -no, -to
Podobnie jak bezosobnik, formy na -no, -to wskazują na czynność, której wykonawca jest nieokreślony. Często używane w opisach.
Na przykład: Okno umyto. Kto umył? Nie wiemy.
Imiesłowy przymiotnikowe
Imiesłowy przymiotnikowe dzielimy na czynne i bierne. Odmieniają się jak przymiotniki.
Czytający – imiesłów przymiotnikowy czynny (ktoś czyta). Przeczytany – imiesłów przymiotnikowy bierny (coś zostało przeczytane).
Imiesłowy przysłówkowe
Imiesłowy przysłówkowe opisują okoliczności czynności. Dzielimy je na współczesne i uprzednie.
Czytając – imiesłów przysłówkowy współczesny (robiąc coś w trakcie czytania). Zrobiwszy – imiesłów przysłówkowy uprzedni (robiąc coś przed inną czynnością).
Bezokolicznik
Bezokolicznik to podstawowa forma czasownika. Nie wskazuje na osobę ani czas.
Na przykład: Chcę czytać. Muszę zrobić.
Ćwiczenia - Czas na praktykę!
Teraz trochę praktyki. Spróbuj rozpoznać osobowe i nieosobowe formy czasownika w poniższych zdaniach:
- Czytam książkę.
- Zrobiono to szybko.
- Oglądając film, zasnąłem.
- Chcę pisać wiersze.
- On śpiewa.
Rozwiązania:
- Czytam - osobowa (ja czytam)
- Zrobiono - nieosobowa (forma zakończona na -no)
- Oglądając - nieosobowa (imiesłów przysłówkowy współczesny)
- Pisać - nieosobowa (bezokolicznik)
- Śpiewa - osobowa (on śpiewa)
Podsumowanie
Zapamiętaj!
- Osobowe formy wskazują na osobę i odmieniają się przez czasy.
- Nieosobowe formy nie wskazują na osobę. Należą do nich bezosobnik, formy na -no/-to, imiesłowy i bezokolicznik.
Ćwicz rozpoznawanie form w różnych tekstach. To najlepszy sposób na utrwalenie wiedzy!
Powodzenia na egzaminie! Pamiętaj, że z odpowiednim przygotowaniem dasz radę!
