Witaj! Zaczynamy naszą powtórkę z orzeczenia. Dasz radę! Skup się, a wszystko stanie się jasne.
Czym jest Orzeczenie?
Orzeczenie to najważniejsza część zdania. Mówi nam, co robi podmiot.
Prosto mówiąc, to czynność lub stan przypisywany podmiotowi.
Znajdując orzeczenie, od razu lepiej rozumiemy zdanie!
Na Jakie Pytania Odpowiada Orzeczenie?
To jest kluczowe! Orzeczenie odpowiada na pytania:
Co robi?
To najczęstsze pytanie. Odnosi się do czynności.
Np. "Dziecko biega". Pytanie: Co robi dziecko? Odpowiedź: Biega.
Co się z nim dzieje?
To pytanie dotyczy zmian i stanów podmiotu.
Np. "Liść żółknie". Pytanie: Co się dzieje z liściem? Odpowiedź: Żółknie.
Kim jest? Czym jest? Jaki jest?
Te pytania dotyczą orzecznika (o tym później).
Np. "Janek jest lekarzem". Pytanie: Kim jest Janek? Odpowiedź: Jest lekarzem.
Np. "Niebo jest niebieskie". Pytanie: Jakie jest niebo? Odpowiedź: Jest niebieskie.
Rodzaje Orzeczeń
Mamy kilka rodzajów orzeczeń. Poznanie ich ułatwi identyfikację.
Orzeczenie Czasownikowe Proste
Składa się z jednego czasownika w formie osobowej.
Np. "Ptak śpiewa".
Orzeczenie Czasownikowe Złożone
Składa się z czasownika posiłkowego (np. być, zostać, móc, chcieć, musieć) i bezokolicznika.
Np. "Chcę czytać". (chcę - czasownik posiłkowy, czytać - bezokolicznik)
Np. "Muszę iść".
Orzeczenie Imienne
Składa się z łącznika (najczęściej "być") i orzecznika (rzeczownik, przymiotnik, przysłówek lub zaimek).
Np. "Ona jest nauczycielką". (jest - łącznik, nauczycielką - orzecznik)
Np. "On był chory". (był - łącznik, chory - orzecznik)
Orzeczenie Przysłowne
Rzadziej spotykane, zbudowane z łącznika (zwykle forma czasownika "być") i przysłówka.
Np. "Tak było zawsze".
Orzeczenie Modalne
Zawiera wyrażenie modalne.
Np. "Trzeba się uczyć".
Jak Znaleźć Orzeczenie?
To proste! Wykonaj te kroki:
- Znajdź podmiot w zdaniu (kto? co?).
- Zapytaj: Co robi podmiot? Co się z nim dzieje? Kim jest? Jaki jest?
- Odpowiedź na to pytanie to orzeczenie!
Pamiętaj o pytaniach! One są kluczem.
Przykłady
Zobaczmy kilka przykładów. Przeanalizujemy je razem!
"Słońce świeci jasno." Podmiot: Słońce. Pytanie: Co robi słońce? Odpowiedź: Świeci. Orzeczenie: świeci.
"Dzieci bawiły się w parku." Podmiot: Dzieci. Pytanie: Co robiły dzieci? Odpowiedź: Bawiły się. Orzeczenie: bawiły się.
"Ten film jest interesujący." Podmiot: Film. Pytanie: Jaki jest film? Odpowiedź: Jest interesujący. Orzeczenie: jest interesujący (orzeczenie imienne).
"Muszę odpocząć." Podmiot: Ja (domyślny). Pytanie: Co muszę zrobić? Odpowiedź: Odpocząć. Orzeczenie: muszę odpocząć (orzeczenie czasownikowe złożone).
Częste Błędy
Uważaj na:
- Mylicie orzecznika z orzeczeniem (tylko w orzeczeniach imiennych!).
- Nie rozpoznawanie orzeczeń złożonych (pamiętaj o czasowniku posiłkowym!).
- Ignorowanie podmiotu domyślnego.
Podsumowanie
Orzeczenie to: najważniejsza część zdania, odpowiada na pytania: Co robi? Co się z nim dzieje? Kim jest? Jaki jest?. Pamiętaj o rodzajach orzeczeń i sposobach ich znajdowania. Jesteś gotowy na egzamin!
Powodzenia na egzaminie! Pamiętaj, jesteś dobrze przygotowany!
