Wyobraź sobie świat roślin. Ogromny, zielony dywan rozciągający się od mroźnych tundr po gorące tropiki. Na tym dywanie znajdziesz gigantyczne sekwoje, maleńkie rzęsy wodne, soczyste arbuzy i smukłe źdźbła trawy. Większość tego roślinnego królestwa należy do jednej, niesamowicie zróżnicowanej grupy – Okrytonasiennych, czyli Angiospermae. Stanowią one około 80% wszystkich roślin na Ziemi! To absolutni królowie i królowe świata roślin.
Co sprawia, że Okrytonasienne są tak wyjątkowe?
Nazwa "Okrytonasienne" zdradza nam sekret ich sukcesu. "Okryto-" oznacza "zakryte" lub "osłonięte", a "-nasienne" odnosi się do nasion. Zatem nasiona tych roślin są ukryte, osłonięte wewnątrz owocu. To kluczowa cecha, która odróżnia je od innych grup roślin, takich jak Nagonasienne (Gymnospermae), gdzie nasiona są odsłonięte, na przykład na łuskach szyszek.
Pomyśl o jabłku. Miąższ to owoc, a pestki w środku to nasiona. W przypadku okrytonasiennych to właśnie owoc chroni nasiona i pomaga w ich rozsiewaniu. Zwierzęta zjadają owoce, a następnie rozsiewają nasiona w innych miejscach. W ten sposób okrytonasienne mogą kolonizować nowe obszary i unikać konkurencji z rodzicielską rośliną. To sprytny sposób na podbój świata!
Kluczowe cechy Okrytonasiennych:
- Kwiaty: To najbardziej charakterystyczna cecha okrytonasiennych. Kwiaty to struktury rozrodcze, często bardzo kolorowe i pachnące, aby przyciągnąć zapylacze, takie jak pszczoły, motyle, a nawet kolibry. Pomyśl o róży, tulipanie czy słoneczniku – wszystkie to okrytonasienne!
- Owoce: Jak już wspomniano, owoce chronią nasiona i ułatwiają ich rozsiewanie. Owoce mogą być soczyste i mięsiste, jak jabłka i gruszki, lub suche i twarde, jak orzechy i ziarniaki zbóż.
- Naczynia w drewnie: W porównaniu do nagonasiennych, okrytonasienne posiadają bardziej efektywny system transportu wody w drewnie, zwany naczyniami. Dzięki temu mogą szybciej rosnąć i osiągać większe rozmiary. Wyobraź sobie rurę wodociągową – naczynia w drewnie roślinnym pełnią podobną funkcję.
- Podwójne zapłodnienie: To unikalny proces zachodzący tylko u okrytonasiennych. Podczas zapłodnienia powstaje zarodek (potencjalna nowa roślina) oraz bielmo, które stanowi zapas substancji odżywczych dla rozwijającego się zarodka. To jakby roślina dawała swojemu dziecku "śniadaniówkę" na start!
Różnorodność, która zadziwia
Różnorodność okrytonasiennych jest oszałamiająca. Od drobnych roślin pływających po powierzchni wody, po gigantyczne drzewa tropikalne. Znajdziemy je w każdym środowisku na Ziemi, z wyjątkiem może tylko głębin oceanów. Podzielono je na dwie główne grupy: Rośliny Jednoliścienne (Monocotyledoneae) i Rośliny Dwuliścienne (Dicotyledoneae). Różnią się one między sobą budową, choć nazwa odnosi się do liczby liścieni w zarodku.
Rośliny Jednoliścienne:
Charakteryzują się jednym liścieniem w zarodku, równoległym unerwieniem liści (żyłki biegną równolegle do siebie), zwykle wiązkowym systemem korzeniowym (bez wyraźnego korzenia głównego) i kwiatami o częściach zwykle zebranych po 3 lub wielokrotności 3. Przykłady: trawy, zboża (pszenica, kukurydza, ryż), lilie, tulipany, palmy.
Rośliny Dwuliścienne:
Posiadają dwa liścienie w zarodku, siatkowate unerwienie liści (żyłki tworzą sieć), zwykle dobrze rozwinięty korzeń główny i kwiaty o częściach zwykle zebranych po 4, 5 lub wielokrotności tych liczb. Przykłady: drzewa liściaste (dąb, buk, brzoza), krzewy (róża, bez), warzywa (fasola, pomidor), owoce (jabłoń, grusza).
Okrytonasienne – Bez nich nie da się żyć!
Okrytonasienne są nie tylko piękne i różnorodne, ale przede wszystkim niezwykle ważne dla życia na Ziemi. Stanowią podstawę łańcucha pokarmowego – dostarczają pożywienia ludziom i zwierzętom. Zboża, owoce, warzywa, orzechy – wszystko to pochodzi od okrytonasiennych. Ponadto, produkują tlen, którym oddychamy, regulują klimat i chronią glebę przed erozją.
Wyobraź sobie świat bez jabłek, chleba, ryżu, kawy, herbaty, bawełny... To tylko niewielka część tego, co zawdzięczamy okrytonasiennym. Bez nich nasze życie byłoby zupełnie inne, trudniejsze i mniej kolorowe. Warto więc poświęcić im chwilę uwagi i docenić ich niesamowitą rolę w naszym ekosystemie. Następnym razem, gdy będziesz jadł jabłko lub podziwiał kwitnącą łąkę, pamiętaj, że to wszystko dzięki Okrytonasiennym – najliczniejszej i najbardziej zróżnicowanej grupie roślin na Ziemi!
