Zaczynamy naszą przygodę z geografią! Dziś nauczymy się określać współrzędne geograficzne. To bardzo ważne, bo dzięki nim możemy znaleźć dowolne miejsce na Ziemi.
Co to są współrzędne geograficzne?
Wyobraź sobie siatkę, która pokrywa całą Ziemię. Ta siatka to system współrzędnych geograficznych. Składa się z linii biegnących z północy na południe i z zachodu na wschód.
Południki i długość geograficzna
Linie biegnące z północy na południe to południki. Najważniejszy z nich to południk zerowy, przebiegający przez Greenwich w Anglii.
Odległość danego miejsca od południka zerowego, mierzona w stopniach, to długość geograficzna. Możemy mieć długość wschodnią (E) lub zachodnią (W).
Na przykład, jeśli jakieś miasto leży 20 stopni na wschód od Greenwich, to jego długość geograficzna wynosi 20°E. Jeśli leży 30 stopni na zachód, to jego długość geograficzna wynosi 30°W.
Równoleżniki i szerokość geograficzna
Linie biegnące z zachodu na wschód to równoleżniki. Najważniejszy z nich to równik, który dzieli Ziemię na półkulę północną i południową.
Odległość danego miejsca od równika, mierzona w stopniach, to szerokość geograficzna. Możemy mieć szerokość północną (N) lub południową (S).
Na przykład, jeśli jakieś miasto leży 40 stopni na północ od równika, to jego szerokość geograficzna wynosi 40°N. Jeśli leży 10 stopni na południe, to jego szerokość geograficzna wynosi 10°S.
Jak określić współrzędne?
Aby określić współrzędne geograficzne jakiegoś miejsca, musimy znaleźć, gdzie przecina się południk przechodzący przez to miejsce z równoleżnikiem przechodzącym przez to miejsce.
Zapisujemy je w kolejności: szerokość geograficzna, długość geograficzna. Na przykład: 52°N, 21°E (Warszawa).
Przykład
Spójrzmy na mapę. Znajdźmy punkt, który leży na przecięciu równoleżnika 30°N i południka 60°E. Jego współrzędne to 30°N, 60°E.
Stopnie, minuty i sekundy
Stopnie to główne jednostki miary. Ale żeby być jeszcze dokładniejszym, dzielimy stopnie na minuty, a minuty na sekundy.
1 stopień = 60 minut (oznaczane jako ')
1 minuta = 60 sekund (oznaczane jako '')
Na przykład, możemy zapisać współrzędne jako: 52°13'N, 21°00'E.
Ćwiczenia
1. Znajdź na mapie Polski współrzędne Gdańska. Spróbuj podać je w stopniach i minutach.
2. Jakie miasto leży w pobliżu współrzędnych 40°N, 74°W?
3. Określ współrzędne geograficzne swojej szkoły lub domu (możesz użyć map online).
Praktyczne zastosowanie
Znajomość współrzędnych geograficznych jest bardzo przydatna w wielu sytuacjach. Na przykład:
- Nawigacja: Piloci, kapitanowie statków i kierowcy używają współrzędnych do określania swojej pozycji i planowania trasy.
- Mapy: Współrzędne pozwalają nam dokładnie lokalizować obiekty na mapach.
- GPS: System GPS (Global Positioning System) wykorzystuje satelity do określania współrzędnych geograficznych odbiornika.
- Geocaching: To zabawa polegająca na szukaniu ukrytych skrytek (tzw. geocache) za pomocą współrzędnych geograficznych.
- Planowanie podróży: Możemy łatwo znaleźć interesujące nas miejsca i zaplanować do nich trasę, korzystając ze współrzędnych.
Podsumowanie
Współrzędne geograficzne to system, który pozwala nam określić położenie dowolnego miejsca na Ziemi. Składają się z długości geograficznej (określanej przez południki) i szerokości geograficznej (określanej przez równoleżniki). Umiejętność ich określania i odczytywania jest bardzo przydatna w wielu dziedzinach życia.
Pamiętaj: szerokość geograficzna podawana jest jako pierwsza (N lub S), a długość geograficzna jako druga (E lub W). Praktyka czyni mistrza, więc ćwicz określanie współrzędnych na mapach, a wkrótce stanie się to dla Ciebie bardzo proste!
Powodzenia!
