Zaczynamy podróż po gramatyce! Dziś zajmiemy się czymś, co nazywamy "Określ Osobę, Liczbę, Czas i Rodzaj".
To brzmi skomplikowanie, prawda? Ale spokojnie, rozłożymy to na czynniki pierwsze. Wyobraź sobie, że gramatyka to mapa. My uczymy się ją czytać!
Osoba
Osoba. Co to takiego? Myśl o tym jak o aktorach w sztuce.
Mamy trzy główne osoby: ja, ty, on/ona/ono. A potem ich odpowiedniki w liczbie mnogiej: my, wy, oni/one.
Ja piszę. Ty czytasz. On biega. Widzisz różnicę? Każdy "aktor" wykonuje inną akcję. Zobaczmy to na przykładzie.
Wyobraź sobie, że masz zdjęcie. Na zdjęciu widzisz siebie, przyjaciela i psa. Ja trzymam smycz. Ty rzucasz piłkę. Pies biega za piłką. Trzy osoby, trzy różne akcje!
Liczba mnoga? Proste! My gramy w piłkę. Wy śpiewacie. Oni tańczą. Więcej "aktorów", ale zasada ta sama.
Osoba to, kto wykonuje czynność. Pamiętaj o "aktorach"!
Liczba
Liczba. To łatwe! Mówi nam, czy mówimy o jednej osobie/rzeczy, czy o wielu.
Mamy liczbę pojedynczą (jeden) i liczbę mnogą (więcej niż jeden). To jak liczenie jabłek! Jedno jabłko, dwa jabłka, trzy jabłka...
Książka leży na stole. (liczba pojedyncza). Książki leżą na stole. (liczba mnoga). Widzisz różnicę?
Pomyśl o ptakach. Ptak śpiewa na drzewie. Ptaki śpiewają na drzewie. Jedna różnica w słowie, ale zmienia cały obrazek!
Liczba to, ile czegoś jest. Proste liczenie!
Czas
Czas. Opowiada nam, kiedy coś się wydarzyło. Czy to było w przeszłości, teraźniejszości, czy będzie w przyszłości.
Wyobraź sobie linię czasu. Z jednej strony mamy przeszłość (coś, co już się stało). W środku jest teraźniejszość (coś, co dzieje się teraz). A z drugiej strony jest przyszłość (coś, co dopiero się wydarzy).
Wczoraj grałem w piłkę (przeszłość). Dziś gram w piłkę (teraźniejszość). Jutro zagram w piłkę (przyszłość).
Pomyśl o gotowaniu. Wczoraj upiekłem ciasto (przeszłość). Dziś piekę ciasto (teraźniejszość). Jutro upiekę ciasto (przyszłość).
Czas mówi nam, kiedy akcja się dzieje. Linia czasu to dobry obrazek do zapamiętania!
Rodzaj
Rodzaj. To trochę bardziej skomplikowane, ale damy radę! W języku polskim rzeczowniki mają rodzaj: męski, żeński i nijaki.
Myśl o tym jak o kolorach. Każdy rzeczownik ma swój "kolor gramatyczny".
Rodzaj męski: ten stół, ten pies, ten komputer.
Rodzaj żeński: ta książka, ta lampa, ta szafa.
Rodzaj nijaki: to okno, to dziecko, to krzesło.
Zobacz, jak przedimek (ten, ta, to) pomaga nam określić rodzaj. Pomyśl o nich jak o "etykietkach" na rzeczach.
Spójrz na swoje otoczenie. Ten telefon (męski). Ta myszka (żeński). To biurko (nijaki). Ćwicz rozpoznawanie rodzaju!
Rodzaj to "kolor gramatyczny" rzeczownika. Pamiętaj o "etykietkach"!
Podsumowanie
Określ Osobę, Liczbę, Czas i Rodzaj. To cztery ważne elementy gramatyki.
Osoba: Kto wykonuje czynność ("aktorzy").
Liczba: Ile czegoś jest (liczenie).
Czas: Kiedy coś się wydarzyło (linia czasu).
Rodzaj: "Kolor gramatyczny" rzeczownika ("etykietki").
Teraz, gdy masz te obrazy w głowie, gramatyka stanie się łatwiejsza!
Ćwicz, eksperymentuj i baw się językiem polskim!
