Cześć! Zaczynamy podróż po formach czasowników. Wyjaśnię, jak je rozpoznać i używać.
Rozpoznawanie Form Czasowników
Pomyśl o czasowniku jak o aktorze. Aktor może grać różne role. Czasownik też ma różne formy, żeby opowiadać o czasie i sposobie, w jaki coś się dzieje.
Bezokolicznik (Infinitive)
To podstawowa forma czasownika. Jak "być" dla istnienia. Zwykle kończy się na -ć, -c, -dz, -źć.
Przykład: biegać, czytać, widzieć.
Wyobraź sobie gołą definicję. Jeszcze bez działania. Jak przepis na ciasto, zanim upieczesz.
Formy Osobowe Czasownika (Personal Forms)
To czasowniki odmienione przez osoby. "Ja biegam, ty biegasz..." Pamiętasz? Jak różne kostiumy aktora!
Dla czasu teraźniejszego, patrz na końcówki. Na przykład, dla czasownika czytać:
- Ja czytam
- Ty czytasz
- On/Ona/Ono czyta
- My czytamy
- Wy czytacie
- Oni/One czytają
Czas przeszły jest trochę bardziej skomplikowany. Mamy rodzaj męski, żeński, nijaki... Pomyśl o tym jak o różnych ustawieniach kamery podczas filmowania.
Dla czasu przyszłego, zwykle używamy "będę" plus bezokolicznik. Albo formy proste, np. "zrobię".
Przykład: będę czytał, zrobię.
Imiesłowy (Participles)
To formy czasownika, które mają cechy przymiotników lub przysłówków. Jak aktor grający dwie role jednocześnie.
Imiesłów przymiotnikowy czynny: Opisuje, co coś robi. Kończy się na -ący, -ąca, -ące.
Przykład: biegnący (pies), czytająca (dziewczyna).
Imiesłów przymiotnikowy bierny: Opisuje, co się z czymś stało. Kończy się na -ny, -ty.
Przykład: czytany (książka), zrobiony (obiad).
Imiesłów przysłówkowy współczesny: Mówi, co się dzieje w tym samym czasie. Kończy się na -ąc.
Przykład: biegnąc, czytając.
Imiesłów przysłówkowy uprzedni: Mówi, co się stało wcześniej. Kończy się na -wszy, -łszy.
Przykład: przeczytawszy, zrobiwszy.
Użycie Form Czasowników w Zdaniach
Teraz zobaczmy, jak te formy działają w zdaniach.
Bezokolicznik:
Chcę czytać książkę.
Czas teraźniejszy:
Ja czytam teraz książkę.
Czas przeszły:
Wczoraj czytałem ciekawą książkę. (rodzaj męski)
Wczoraj czytałam ciekawą książkę. (rodzaj żeński)
Czas przyszły:
Jutro będę czytał książkę.
Imiesłów przymiotnikowy czynny:
Czytająca dziewczyna siedzi w bibliotece.
Imiesłów przymiotnikowy bierny:
Książka czytana przez wielu uczniów leży na stole.
Imiesłów przysłówkowy współczesny:
Czytając książkę, zapomniałem o całym świecie.
Imiesłów przysłówkowy uprzedni:
Przeczytawszy książkę, napisałem recenzję.
Dodatkowe wskazówki
Pamiętaj o kontekście. To on podpowiada, jakiej formy użyć. Jak dobór odpowiedniego kostiumu do roli!
Ćwicz! Im więcej ćwiczysz, tym łatwiej będzie rozpoznawać i używać form czasowników.
Używaj słowników i gramatyk. Są jak mapy, które pomogą Ci się nie zgubić.
Nie bój się pytać! Nikt nie rodzi się z wiedzą o formach czasowników. Pytaj nauczycieli, kolegów, wujka Google… Ktokolwiek może pomóc!
Powodzenia w nauce!
