Witajcie, młodzi detektywi językowi! Dziś wyruszamy na przygodę z odmianą przez przypadki. Przygotujcie lupy, bo będziemy szukać ukrytych form słów!
Wyobraźcie sobie, że każde słowo to aktor. Aktor ten może grać różne role w przedstawieniu (zdaniu). Każda rola to inny przypadek.
Mianownik - Kto? Co?
Mianownik to król przypadków! Pytamy: Kto? Co? To podstawowa forma słowa. Jak imię aktora.
Np.: Kot śpi. Kot to mianownik. Widzimy go takim, jakim jest.
Pomyśl o tym jak o plakacie z filmu. Na plakacie widzimy aktora w jego podstawowej formie.
Ćwiczenie:
Spójrz na obrazek z psem. "Pies" jest w mianowniku. Kto szczeka? Pies!
Dopełniacz - Kogo? Czego?
Dopełniacz to przypadek wskazujący, że czegoś brakuje lub kogoś/czegoś dotyczy. Pytamy: Kogo? Czego?
Np.: Nie ma kota. Czego nie ma? Kota! Zauważ, jak zmieniła się forma słowa.
Wyobraź sobie, że aktor z plakatu nagle znika. Zostaje puste miejsce. Pytamy: Kogo brakuje?
Ćwiczenie:
Na rysunku brakuje drzewa. Czego brakuje? Drzewa! Widzisz tę zmianę w słowie?
Celownik - Komu? Czemu?
Celownik wskazuje, komu lub czemu coś dajemy lub dedykujemy. Pytamy: Komu? Czemu?
Np.: Daję jedzenie kotu. Komu daję? Kotu! Kolejna zmiana!
Pomyśl, że aktor daje autograf fanowi. Komu daje autograf?
Ćwiczenie:
Narysuj, jak dajesz kość psu. Komu dajesz? Psu! Zapamiętaj tę formę.
Biernik - Kogo? Co?
Biernik to przypadek, który wskazuje na bezpośredni obiekt czynności. Pytamy: Kogo? Co? (Uwaga! Tak samo jak w mianowniku, ale kontekst zdania jest inny!)
Np.: Widzę kota. Kogo widzę? Kota! To jest biernik, bo widzę (czynność) kieruje się bezpośrednio na kota.
Wyobraź sobie, że aktor gra scenę. Kogo gra?
Ćwiczenie:
Pokoloruj rysunek, na którym głaszczesz psa. Kogo głaszczesz? Psa! Czy to brzmi znajomo?
Narzędnik - Z kim? Z czym?
Narzędnik wskazuje narzędzie lub towarzysza czynności. Pytamy: Z kim? Z czym?
Np.: Bawię się kotem. Z kim się bawię? Z kotem! Zauważ, jak słowo przybiera nową formę.
Aktor gra rolę z innym aktorem. Z kim gra?
Ćwiczenie:
Narysuj, jak idziesz na spacer z psem. Z kim idziesz? Z psem! Zapisz to słowo.
Miejscownik - O kim? O czym?
Miejscownik wskazuje miejsce lub temat rozmowy. Pytamy: O kim? O czym?
Np.: Mówię o kocie. O kim mówię? O kocie! Kolejna transformacja!
Aktor udziela wywiadu. O kim opowiada?
Ćwiczenie:
Napisz krótkie zdanie o psie. O czym napisałeś? O psie! Powtórz to na głos.
Wołacz - O!
Wołacz to przypadek, którym wołamy lub zwracamy się do kogoś. Pytamy: O! (To najprostsze!)
Np.: Kocie! Chodź tu! Kogo wołam? Kota! Ale forma jest trochę inna.
Wołacz to jak scena, w której aktor zwraca się bezpośrednio do publiczności.
Ćwiczenie:
Zawołaj na rysunku psa! Jak go zawołasz? Psie! Usłysz tę różnicę.
Zapamiętaj! Każdy przypadek to jak kostium aktora. Słowo (aktor) zmienia się, aby lepiej pasować do roli w zdaniu.
Ćwicz regularnie! Im więcej ćwiczysz, tym lepiej zapamiętasz, jak słowa zmieniają się w różnych przypadkach.
Używaj kolorów! Koloruj różne przypadki na różne kolory, aby łatwiej je zapamiętać.
Rób notatki z obrazkami! Narysuj scenki, które pomogą Ci zapamiętać pytania do każdego przypadku.
Gratulacje! Jesteś teraz ekspertem od odmiany przez przypadki! Idź i odkrywaj język polski!
